پشتِ غذاهای دریایی که مصرف می‌کنیم، داستانی بزرگ نهفته است؛ از صنعتی درحال تحول، فناوری‌های نوظهور، و فرایند عرضه و تقاضا در سیاره‌ای که جمعیتش تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۸٫۵میلیارد نفر خواهد رسید؛ و در عین حال آبزی‌پروری همچنان نقشی کلیدی در زمینهٔ غذاهای دریایی ایفا خواهد کرد.
تقاضای جهانی برای غذاهای دریایی مدام افزایش می‌یابد، و تولید این محصولات، برای سازگاری با میزان تقاضا، باید تا ۲۰درصد رشد کند. تولید جهانیِ این محصولات در سال ۲۰۲۲ برای اولین بار، از نظر وزنی، از صید دریایی پیشی گرفت —نقطهٔ عطفی عظیم که بعد از گذشت ۲۰ سال رُکود در تأسیسات صید دریایی و رشد مداوم آبزی‌پروری به وقوع پیوست.
در واقع آبزی‌پروری جایگاهش را به‌عنوان منبعی اصلی برای تولید غذاهای دریایی در جهان تثبیت کرده است. به همین خاطر این بلاگ‌پستِ مکس را به این صنعت پویا و زیروبَم‌های سرمایه‌گذاری روی فناوری‌های آبزی‌پروری اختصاص دادیم. اگر به این حوزه علاقه‌مند هستید، این پست را بادقت و تا انتها مطالعه کنید.
آبزی‌پروری چیست و چه جایگاهی در جهان دارد؟
آبزی‌پروری پرورش، نگهداری و برداشت ماهی، صدف، جلبک و سایر موجوداتِ آبزی در محیط‌های آبیِ مختلف است. نوآوری‌های فناورانه در این صنعت برای پرورش در آب‌های ساحلی و اقیانوس آزاد توسعه می‌یابند تا به پای تقاضای روبه‌رشد برای غذاهای دریایی برسند.
برای درک بهتر شرایط این صنعت، نگاهی به این آمار و ارقام بیندازید:
- شرکت‌های فعال در این حوزه: ۳۶۶۶ شرکت
- تعداد معاملات ثبت‌شده: ۴۳۲۵ معامله
- مقدار سرمایهٔ تخصیص‌یافته: ۷۱میلیارد دلار
- تعداد سرمایه‌گذاران: ۲۷۷۵ مورد
- تعداد خروج‌ها: ۱۳۷۶ خروج
آبزی‌پروری که زمانی بخشی حاشیه‌ای از کشاورزی بود، اکنون به صنعتی جهانی تبدیل شده، و بزرگ‌ترین منبع تولید غذاهای دریایی در جهان است.
حتی کشورهایی که به صید دریایی دسترسی دارند هم مشغولِ گسترش زیرساخت‌های آبزی‌پروریشان هستند. در نتیجه، شرکت‌های مورد حمایتِ سرمایه‌گذاری خطرپذیر در موقعیتی منحصربه‌فرد برای نوآوری در این حوزه قرار گرفته‌اند.
نکتهٔ قابل توجه اینکه سرمایه‌گذاری خطرپذیر در آبزی‌پروری انعطاف‌پذیری خود را نشان داده، و از روندهای کلیِ فناوری کشاورزی خطرپذیر فاصله گرفته است.
این حوزه در سال ۲۰۲۳ به اوج سرمایه‌گذاری‌اش رسید، و بالغ بر یک‌میلیارد دلار در قالب ۶۳ معامله جذب نمود. اما در سال ۲۰۲۴ با کاهش کلی بازار سرمایه‌گذاری خطرپذیر هم‌راستا شد، و ارزش و تعداد معاملات کمتری نسبت به سال قبل از آن ثبت کرد.
حالا با کاهش جمعیت‌های وحشیِ آبزیان به‌خاطر صید بیش از حد، آبزی‌پروری آمادهٔ ارائهٔ جایگزین‌هایی پایدارتر و قابل‌اعتمادتر برای صید تجاری است.
با همهٔ این‌ها، این صنعت با چالش‌هایی در زمینهٔ برداشت‌های مصرف‌کننده، تأثیرات زیست‌محیطی، نیازهای سرمایه‌ای بالا و محدودیت‌های نظارتی نیز مواجه است.
فرصت‌ها و مخاطراتِ آبزی‌پروری چه هستند؟
جالب است بدانید ایران در سال ۱۴۰۳ با تولید حدود ۱٫۳میلیون تُن غذاهای دریایی، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان منطقه بود. اما صادرات آبزیان فقط ۴۷۰میلیون دلار درآمد داشت که حاکی از وابستگی به بازارهای داخلی و محدودیت‌های تجاری است.
اوضاع در بازارهای جهانی هم سروشکلی مشابه دارد. ایالات متحده در سال ۲۰۲۲ ششمین تولیدکنندهٔ بزرگ غذاهای دریاییِ صیدشده از طبیعت بود، اما این کشور همچنان با کسری تجاریِ غذاهای دریایی مواجه است؛ کمبودی که در سال ۲۰۲۳ به ارزشی بالاتر از ۲۰میلیارد دلار رسید!
این میزان کسری نشان‌دهندهٔ تقاضا برای گونه‌های غیربومی، وابستگی به محصولات ارزان‌قیمت آسیایی و شکاف روبه‌رشد بین عرضه و تقاضا در این بازار است.
واقعیت این است که آبزی‌پروری در ایالات متحده، طی یک دههٔ اخیر، راکد مانده است. این صنعت به‌خاطر عواملی مثل محدودیت‌های جغرافیایی و مقررات سختگیرانه نتوانسته شکافِ مذکور را پُر نماید.
از سوی دیگر، پرورش گیاهان و جلبک‌های آبی درحال رشد و استفاده‌ای قابل توجه از نوآوری در این حوزه است. استارتاپ‌ها از این موجودات برای کاربردهای متنوعی بهره می‌برند، از جمله پروتئین‌های جایگزین برای خوراک دام و گوشت گیاهی، و سوخت‌های زیستی و بیوپلاستیک‌ها.
ظرفیت روبه‌رشد این حوزه در افزایش علاقهٔ سرمایه‌گذاران خطرپذیر منعکس شده، و در سال ۲۰۲۳ به بیش از ۱۱۴میلیون دلار سرمایه‌گذاری رسیده است.
فرصت‌های نوظهور در حوزهٔ خوراک و مکمل‌های غذایی هم وجود دارند، جایی که استارتاپ‌ها جایگزین‌هایی برای خوراک ماهی صیدشده از طبیعت —که باعث تخلیهٔ اقیانوس‌ها می‌شوند— توسعه می‌دهند.
خوراک‌های جدیدِ مبتنی بر حشرات و گیاهان پایدارتر هستند، و این حوزه از سال ۲۰۲۰ تاکنون بالغ بر ۱٫۱میلیارد دلار سرمایهٔ خطرپذیر جذب کرده است.
حوزه‌های سرمایه‌گذاری در آبزی‌پروری چه هستند؟
استارتاپ‌های آبزی‌پروری در سرتاسر دنیا برای احیای زیستگاه‌ها، بازسازی ذخایر وحشی و بازسازی جمعیت گونه‌های در معرض خطر و تهدیدشده تلاش می‌کنند. بیایید نگاهی به دو بخش اصلیِ آبزی‌پروری بیندازیم که می‌توان در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرد:
۱. سیستم‌های آبزی‌پروری
سیستم‌های آبزی‌پروری شامل اپراتورهای مزرعه‌ای هستند که از روش‌های متنوعی برای پرورش موجودات دریایی استفاده می‌کنند. این روش‌ها تفاوت‌های زیادی از نظر مقیاس و پیچیدگیِ فناوری دارند.
توجه سرمایه‌گذاران عمدتاً روی سیستم‌های وابسته به فناوری مانند قفس‌ها و محوطه‌های دریایی یا مزارع بسته متمرکز است. زیرمجموعه‌های این بخش عبارت‌اند از:
- آکواپونیک (پرورش توأمان ماهی و گیاه)
- گیاهان و جلبک‌های آبی
- سیستم‌های بسته
- آبزی‌پروری فراساحلی
- سیستم‌های حوضچه‌ای
۲. پرورش آبزی
استارتاپ‌های این بخش راهکارهایی پایدار و مقرون‌به‌صرفه برای تأمین خوراک، اجرای استراتژی‌های پیشرفتهٔ پیشگیری از بیماری‌ها، و استفاده از فناوری‌های انتخاب نژاد یا ژنتیکی برای ایجاد گونه‌های پرورشی مقاوم‌تر ارائه می‌دهند.
هدف آن‌ها به‌طور کلی متحول‌کردنِ مراقبت از ماهی، کاهش هزینه‌های عملیاتی و به حداقل رساندن اثرات زیست‌محیطی در عملیات آبزی‌پروری است. زیرمجموعه‌های این بخش عبارت‌اند از:
- خوراک و مکمل‌های غذایی
- راهکارهای کنترل بیماری
- راهکارهای پرورش و ژنتیک
استارتاپ‌های آبزی‌پروری چه وضعیتی دارند؟
از میان نزدیک به ۳هزار سرمایه‌گذار که در سطح جهانی از شرکت‌های آبزی‌پروری حمایت می‌کنند، پنج سرمایه‌گذار برتر خطرپذیر در آبزی‌پروری، بنابر آمار و ارقام موجود از سال ۲۰۱۹ تاکنون، عبارت‌اند از:
- آکوا-اسپارک (Aqua-Spark): این شرکت بالغ بر ۲۰ معاملهٔ بزرگ، از جمله Chicoa Fish Farm، Oceano Fresco و Aquarech داشته است.
- هچ (HATCH): این شرکت ۱۱ معاملهٔ بزرگ، از جمله Pontus Group، CageEye و Sea Warden داشته است.
- اس‌او‌اس‌وی (SOSV): این سرمایه‌گذار خطرپذیر ۷ معامله، از جمله Vertical Oceans، MicroTerra و Ingrediome، را ترتیب داده است.
- بیاند نکس ونچرز (Beyond Next Ventures): این شرکت ۷ معامله داشته است، از جمله Regional Fish، Aqua Theon و AlgaleX.
- کاتاپولت اوشن (Katapult Ocean): این سرمایه‌گذار خطرپذیر هم ۶ معامله را ترتیب داده است، از جمله NXW، OCEANIUM و Seadling.
دیگر اینکه به‌گفتهٔ الکس فردریک، تحلیلگر ارشد تحقیق در حوزه‌های فناوری غذا و کشاورزی، در شرکت پیچ‌بوک بعضی از نوآورترین استارتاپ‌های جهانی آبزی‌پروری عبارت‌اند از:
آکوانزو
شرکت آکوانزو (Aquanzo)، مستقر در بریتانیا، در زمینهٔ تولید خوراک آبزی‌پروری پایدار پیشرو است.
این شرکت زئوپلانکتون‌های دریایی را با استفاده از محصولات فرعی کشاورزی پرورش می‌دهد، و خوراکی بسیار مغذی تولید می‌کنند که تأثیرات زیست‌محیطی را به‌طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.
رویکرد آکوانزا نه‌تنها ضایعات کشاورزی را بازیافت می‌کند، بلکه انتشار دی‌اکسیدکربن را در مقایسه با روش‌های سنتی تا ۹۰درصد کاهش می‌دهد!
پروتئون فارماسوتیکالز
شرکت پروتئون فارماسوتیکالز (Proteon Pharmaceuticals)، مستقر در لهستان، در تولید واکسن‌ها و پروبیوتیک‌های مبتنی بر RNA برای مبارزه با بیماری‌های آبزی‌پروری پیشگام به شمار می‌رود.
این مسئله در مناطقی مانند ایالات متحده که مقاومت آنتی‌بیوتیکی درحال افزایش است، فوریت دارد، و شرکت پروتئون تلاش می‌کند به این ضرورت پاسخ بدهد.
ریجنال فیش
شرکت ریجنال فیش (Regional Fish) در ژاپن با استفاده از ویرایش ژنوم غیرتراریخته، چرخه‌های پرورش را متحول کرده، و این فرایند را از ۳۰ سال به ۲ تا ۳ سال کاهش داده است!
چنین پیشرفتی نرخ رشد و مقاومت در برابر بیماری را بهبود می‌بخشد، و کارایی آبزی‌پروری را برای همهٔ فعالان این صنعت بهینه می‌کند.
ورتیکال اوشنز
شرکت ورتیکال اوشنز (Vertical Oceans) در سنگاپور با برج‌های آبی پیشرفته برای پرورش میگو و ماهی، آبزی‌پروری شهری را بازتعریف کرده است.
این سیستم با استفاده از بهینه‌سازی مبتنی بر هوش مصنوعی و بدون آنتی‌بیوتیک، پایداری را از طریق کاهش مسافت حمل غذا، کاهش مصرف آب و رفع چالش‌های امنیت غذایی شهری ارتقا می‌دهد.
جمع‌بندی
در این مقالهٔ بلاگ مکس به فرصت‌ها و چالش‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر در حوزهٔ آبزی‌پروری پرداختیم. این صنعت، با نوآوری‌های فناورانه و ظرفیت رشد بی‌نظیرش، راهکاری پایدار برای تأمین غذاهای دریایی در جهانی با مقدار تقاضای روبه‌افزایش است.
با وجود همهٔ چالش‌ها، فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این صنعت پویا، از سیستم‌های پیشرفته تا خوراک‌های نوین، افق‌هایی جدید برای آینده‌ای سبزتر و خودکفاتر متصور هستیم.
نظر شما در این زمینه چیست؟ لطفاً دیدگاه‌هایتان دربارهٔ سرمایه‌گذاری روی فناوری‌های آبزی‌پروری را با ما و سایر خوانندگان این بلاگ در میان بگذارید.