مراکز فناوری جهان، همچون سیلیکون ولی، به‌سرعت درحال توسعهٔ عامل‌های هوش مصنوعی هستند که می‌توانند جایگزینی برای نیروی کار انسانی شوند.
این فناوری‌ها مشاغلی مانند خدمات مشتری، فروش، دستیارهای اجرایی، مدیریت فناوری اطلاعات، توسعه‌دهندگان تازه‌کار و حتی روزنامه‌نگاران را هدف قرار داده‌اند. بعضی استارتاپ‌های هوش مصنوعی مانند Boardy، با ارائهٔ اتوماسیون ارتباط‌های تجاری، حتی نقش مشاوران سرمایه‌گذاری خطرپذیر را هم به چالش کشیده‌اند!
اما سؤال اصلی این است: آیا هوش مصنوعی فقط مشاغل را حذف می‌کند یا امکان خلق فرصت‌های جدید را هم دارد؟
مایک غفاری (Mike Ghaffary)، سرمایه‌گذار شناخته‌شده در حوزهٔ فناوری و عضو سابق Canvas Ventures، به‌تازگی به Burst Capital پیوسته است. این گروه قصد دارند روی استارتاپ‌هایی سرمایه‌گذاری کنند که نه‌فقط مشاغلی جدید ایجاد می‌کنند، بلکه فرصت‌های شغلی با درآمد مناسب برای افرادی فراهم می‌آورند که تخصص چندانی در هوش مصنوعی ندارند.
از نظر غفاری صرف ادعای اینکه «هوش مصنوعی شغل‌های جدیدی ایجاد خواهد کرد» کافی نیست، بلکه شرکت‌های فناوری باید به‌طور واقعی و مستمر در این مسیر گام بردارند.
اما این رویکرد چه درسی برای اکوسیستم سرمایه‌گذاری ایران دارد؟
بسیاری از سرمایه‌گذاران خطرپذیر در کشور ما به‌دنبال استارتاپ‌هایی هستند که از هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی فرایندها و کاهش هزینه‌های عملیاتی استفاده می‌کنند. اما اگر مسیر توسعهٔ هوش مصنوعی در ایران بدون توجه به اثرات اجتماعی آن پیش برود، به افزایش بیکاری و تشدید نابرابری‌ها در آینده منجر خواهد شد.
فرصت کلیدی برای سرمایه‌گذاری در ایران حمایت از استارتاپ‌هایی است که از هوش مصنوعی برای توانمندسازی نیروی کار بهره می‌برند. برای مثال، پلتفرم‌هایی که کسب‌وکارهای کوچک را در بازاریابی دیجیتال تقویت کنند یا نرم‌افزارهایی که تعمیرکاران، صنعتگران و سایر اصناف خدماتی و تولیدی را به مشتریان متصل نمایند.
اما شاید مهم‌ترین شکاف در ایران همان چیزی باشد که غفاری در آمریکا به‌دنبالش است: آموزش‌های فنی-حرفه‌ای مبتنی بر هوش مصنوعی.
بسیاری از صنایع در ایران، از جمله تأسیسات، برق صنعتی، لوله‌کشی تجاری و تعمیرات تخصصی، به نیروی انسانی ماهر نیاز دارند. اما سیستم‌های آموزشی موجود افراد را برای ورود به این بازار کار به‌اندازهٔ کافی آماده نکرده‌اند.
سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌هایی که آموزش مهارت‌های فنی را با استفاده از شبیه‌سازی‌های هوش مصنوعی، آموزش مجازی یا ابزارهای تعاملی ارائه می‌دهند، نه‌فقط به کاهش بیکاری کمک می‌کند، بلکه بازده اقتصادی بالایی برای سرمایه‌گذاران به همراه دارند.
در دنیایی که هوش مصنوعی درحال بازتعریف نقش نیروی کار است، سرمایه‌گذاران خطرپذیر ایرانی باید به این فکر کنند که آیا می‌خواهند صرفاً روی استارتاپ‌هایی با کارکرد حذف نیروی انسانی سرمایه‌گذاری کنند، یا در شرکت‌هایی که به جامعه کمک می‌کنند با کسب بینش و مهارت‌هایی جدید در مسیر مشاغل آینده حرکت کنند.