آیا سرمایهگذاران خطرپذیر به سال ۲۰۲۵ خوشبین هستند؟
تعداد و مقدار سرمایهگذاریهای خطرپذیر در سال ۲۰۲۴ افزایش یافت، و سرمایهگذاران بنابر دلایلی عقیده دارند این روند طی سال ۲۰۲۵ هم ادامه خواهد داشت. در این مقالهٔ مکس به چراییِ این خوشبینیِ فعالان حوزهٔ VC نسبت به شرایط سرمایهگذاریهای خطرپذیر سال میلادی جاری میپردازیم.
سال ۲۰۲۴ برای سرمایهگذاران خطرپذیر چگونه به پایان رسید؟
نرخهای بهره کاهش یافتهاند، و فدرال رزروِ ایالات متحده آخرین کاهشِ نرخ بهره را در دسامبرِ سال گذشته اعلام کرد. مقدار خرید آنلاین در بلک فرایدی به رکورد ۱۰٫۸میلیارد دلار رسید، و خریداران طی تعطیلات همچنان مقادیری قابل توجه خرج میکردند.
خلاصه اینکه شرایط برای افزایش سرعت جمعآوری سرمایه فراهم شد، اما سرمایهگذاران خطرپذیرِ بینالمللی همچنان در انتخاب دستههای محصول و وضعیت مالیِ استارتاپها دقت زیادی به خرج میدادند.
تا سهماههٔ چهارم سال ۲۰۲۴ مبلغ سرمایهگذاریهای خطرپذیر در استارتاپهای مصرفی نسبت به سال قبل از آن –که فعالیت این بخش در پایینترین سطح طی ۹ سال گذشته بود– تا ۲۵درصد افزایش یافت.
البته مجموع کلِ معاملات هنوز از اوج سال 2021 خیلی پایینتر بود، و بسیاری از سرمایهگذاریهای ۲۰۲۴ روی مرحلهٔ نهایی استارتاپها متمرکز بودهاند.
اما بیشتر سرمایهگذاران خطرپذیر میگویند همچنان خوشبینیِ محتاطانهای نسبت به سال ۲۰۲۵ دارند. آنها انتظار دارند در هر دو بخش خرید و ادغام (M&A) و تعداد سرمایهگذاریهای خطرپذیر کمی افزایش داشته باشیم. با همهٔ اینها عقیده دارند حجم معاملات فوراً به همان سطح سال ۲۰۲۱ برنمیگردد.
مدل جدید و هشداردهندهٔ سرمایهگذاری خطرپذیر چیست؟
سرمایهگذاران خطرپذیرِ متخصص در حوزهٔ کالاهای مصرفی میگویند دورهٔ سرمایهگذاری روی استارتاپهای جدید و مبتنی بر مفهوم که هنوز موفقیت محصولشان در بازار را اثبات نکردهاند، احتمالاً به پایان رسیده است.
در همین راستا، تعداد معاملات سالیانهٔ بسیاری از شرکتها نسبت به قبل از ۲۰۲۳ کاهش یافته است. برای نمونه، تعداد سرمایهگذاریهای شرکت Joyful –که در مراحلِ ابتداییِ استارتاپهای فعال در زمینهٔ فناوریهای غذایی سرمایهگذاری میکند– بین سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ حدود ۲۵درصد کمتر شده است.
مدیران این شرکت VC عقیده دارند سرمایهگذاریهای خطرپذیر به سطح قبلیِ خود برنمیگردند. آنها سرمایهگذاری روی هر استارتاپی با درآمد سالیانهٔ کمتر از ۱۰میلیون دلار را دارای ریسکی بسیار بالا تلقی میکنند.
مدیران شرکت سرمایهگذاری Top Knot Ventures هم میگویند اگر بنیانگذارانی برای راهاندازیِ کسبوکارشان به پول نیاز دارند، اصلاً نباید کسبوکاری راهاندازی کنند! در واقع به عقیدهٔ آنها صاحبان استارتاپها باید بتوانند قابلیتهای کسبوکارشان را پیش از جلب سرمایه اثبات نمایند.
مَنیکا بِلین، از بنیانگذاران تاپ نات ونچرز، دراینباره میگوید: «من بنیانگذارانِ استارتاپها را دوست دارم، اما سرمایهگذاران برای دستیابی به بازدهی سرمایهگذاری میکنند، و نه برای امور خیریه! سرمایهگذاری در این مقطع زمانی ریسک بسیار زیادی دارد.»
بلین به بنیانگذارانِ استارتاپها پیشنهاد میکند فعلاً خودشان روی ایدهشان سرمایهگذاری کنند، یا سراغ سرمایهگذاران فرشتهای بروند که آمادهٔ ازدستدادن سرمایهشان هستند!
جمعآوری سرمایه برای استارتاپهای تندمصرف طی سالهای اخیر با چالشهایی متعدد روبهرو بوده است. بازدهیِ مورد انتظار سرمایهگذاران نقشی مهم در موفقیت چنین کسبوکارهایی دارد.
بهطور کلی شرکتهای خصوصی به بازدهیِ دو تا سهبرابریِ سرمایهشان قانع هستند، درحالیکه سرمایهگذاران خطرپذیر معمولاً به بازدهی دهبرابری یا حتی بیشتر راضی میشوند! چنین تفاوتی در رویکردها باعث میشود بعضی سرمایهگذاران گزینههایی مناسبتر برای استارتاپهای مصرفی باشند.
علاوهبر اینها، عملکرد ضعیف بسیاری از استارتاپهای مصرفی که با تأمین مالی سرمایهگذاری خطرپذیر وارد بازارهای عمومی شدهاند فضای جمعآوری سرمایه را تحت تأثیر قرار داده است.
تعدادی از این استارتاپها بین سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ و با ورود به بازارهای عمومی با مشکلاتی جدی روبهرو شدند. بعضیهایشان هشدار حذف از فهرست دریافت کردند یا حتی مجبور شدند دوباره به وضعیت خصوصی برگردند.
چنین تحولاتی حاکی از ضرورت بازنگری در مدلهای کسبوکارِ این استارتاپها، و اهمیت بهبود سودآوری برای جذب سرمایههای جدید از بازار VC است.
از سرمایهگذاری روی دستههای پُرریسک دوری کنید
سرمایهگذاران طی سالهای اخیر نسبت به بعضی حوزهها، مانند صنعت غذا، تمایل کمتری نشان دادهاند. دلیل چنین رویکردی پیچیدگیهای رشد در این صنعت، و نیاز به سرمایهگذاریهای کلان است که بازدهیشان اغلب با میزان تلاشها تناسبی ندارد!
علاوهبر این، حوزههایی که زمانی طرفداران زیادی داشتند، مانند فناوری غذایی و محصولات تندمصرف، دیگر جذابیتهای گذشته را ندارند. فعلاً توجه بسیاری از بنیانگذاران به استارتاپهای مرتبط با حوزهٔ هوش مصنوعی معطوف شده است.
در حوزهٔ سرمایهگذاری تمرکز روی تطابق محصول با بازار و توانمندی تیم رهبری اهمیتی ویژه پیدا کرده است. واقعیت این است که بعضی استارتاپها در این سالها بهخاطر هزینههای زیاد یا نبود استراتژی مناسب برای مواجهه با بحرانها دچار مشکلاتی جدی شدهاند.
همین تجربهٔ اخیر باعث شده سرمایهگذاران خطرپذیر دقت بیشتری در انتخاب حوزهٔ فعالیت، استارتاپهای مورد نظر، و سایر تصمیمگیریهایشان به خرج بدهند.
سرمایهگذاری روی استارتاپهای مواد غذایی و نوشیدنی همچنان انجام میشود، اما تمرکز بیشتر روی محصولاتی است که از مواد اولیهٔ سالمتر و با ارزش غذاییِ بالاتر بهره میبرند.
با وجود تغییراتی که در این صنعت شاهد هستیم، و ظهور روشهایی جدید برای مدیریت سلامت، نیاز به مواد غذایی سالم همچنان پابرجاست. با همهٔ اینها، در این حوزه هم احتیاط بیشتری اِعمال میشود، زیرا چشمانداز خرید و ادغام در این صنعت خیلی تغییر کرده است.
خلاصه اینکه جمعآوری سرمایه برای برندهای مصرفی پیچیدهتر شده است. بسیاری از معاملات موفق به برندهایی مربوط میشوند که به مرحلهٔ سودآوری نزدیک هستند، یا برای گسترش همکاریهایشان با خُردهفروشان بزرگ تلاش میکنند.
با اینکه معاملات جذاب در سطح بینالمللی هنوز وجود دارند، استانداردها و شرایط برای موفقیت در چنین معاملاتی سختتر از گذشته شده است.
آیا امیدی به رشد بازارها وجود دارد؟
بعد از انتخابات ریاستجمهوری در ایالات متحده، بازارهای مالی واکنشی مثبت به وعدههای کاهش مالیات و مقررات نشان دادند. این تحولات باعث افزایش شاخصهای مالی مانند S&P 500 شد، اما پیشبینیها حاکی از آن هستند که سال ۲۰۲۵ احتمالاً بهبود چندانی نخواهد داشت. البته امیدواریهایی برای افزایش نقدینگی در سال ۲۰۲۶ وجود دارد.
شرایط کنونی برای بنیانگذارانِ استارتاپها و سرمایهگذاران (و بهویژه سرمایهگذاران خطرپذیر) بهمراتب چالشبرانگیزتر شده است.
آستانهٔ ورود برندهای مصرفی به بازارهای عمومی (IPO) افزایش یافته است، و روند خرید و ادغام همچنان دچار رکود است. با این وجود، بعضی سرمایهگذاران به بهبود کیفیت استارتاپها در مراحل اولیه اشاره میکنند، و این را فرصتی برای سرمایهگذاری میدانند.
عواملی مانند کاهش احتمالی نرخ بهره و تغییر در سیاستهای مقرراتی میتواند به بهبود شرایط کمک کند، هرچند ریسکهایی مانند تشدید تورم همچنان در بازار وجود دارند.
در این محیط اقتصادی پیچیده، سرمایهگذاران به دستهبندیهایی با حاشیهٔ سود ناخالص بالا گرایش پیدا کردهاند. برای نمونه، بخشهایی مانند نوشیدنی جذابیت خود را از دست دادهاند، و به حوزههایی مانند تغذیهٔ کودکان، چاشنیها و روغنها توجه بیشتری میشود.
در عین حال، استارتاپهایی که در زمینهٔ ارائهٔ راهحلهای تجارت الکترونیک و مدلهای بیتوبی (بنگاهبهبنگاه) فعالیت دارند هم مورد توجه قرار گرفتهاند.
با این حال، بسیاری از سرمایهگذاران به این نتیجه رسیدهاند که مدل سرمایهگذاری خطرپذیر برای کالاهای تندمصرف چندان مناسب نیست. آنها عقیده دارند باید نگاهی واقعبینانه به چالشهای خروجیها و بازدهی سرمایه در این دستهبندیها داشت.
کلام آخر
سرمایهگذاری خطرپذیر در سال ۲۰۲۵ هم در شرایطی پیچیده و چالشبرانگیز قرار دارد، اما فرصتهایی برای رشد و تحول هم وجود دارند. با افزایش آستانهٔ ورود به بازارهای عمومی و تغییر در اولویتهای سرمایهگذاران، استارتاپها باید تمرکز بیشتری روی اثبات قابلیتهایشان، و بهبود مدلهای کسبوکار داشته باشند.
دستهبندیهای پرریسکی مثل نوشیدنیها جای خود را به حوزههایی پایدارتر دادهاند، و عواملی مانند کاهش نرخ بهره و بهبود کیفیت استارتاپها نویدبخش آیندهای روشنتر هستند. هرچند مسیرِ پیشرو همچنان با عدم قطعیت همراه است، اما با استراتژی مناسب میتوان از فرصتهای موجود برای موفقیت در دنیای VC بهره برد.
در این مقالهٔ مکس به بررسیِ نظرات و مرور پیشبینیهای سرمایهگذاران بینالمللی دربارهٔ شرایط VC در سال ۲۰۲۵ پرداختیم. لطفاً شما هم نظرتان را با ما و سایر خوانندگان این بلاگ در میان بگذارید.