به سال میلادیِ جدید نزدیک میشویم، و چشمانداز سرمایهگذاری خطرپذیر، تحتتأثیر تغییرات گستردهٔ اقتصادی و ظهور فناوریهای نوین، دستخوشِ تحولاتی چشمگیر شده است. در این مقالهٔ بلاگ مکس به تأثیر این روندها روی استراتژیهای سرمایهگذاران در این محیط پیچیده —از رشد تعداد شرکتهای تکشاخ تا ظهور شرکتهای خطرپذیر زامبی— میپردازیم. دانستنِ این تغییرات برای کسانی که دنبال موفقیت در دنیای سرمایهگذاری خطرپذیر هستند ضروری است.
با وجود سرمایهگذاریهای قابل توجه در فناوریهای امیدبخش، فضای کلی سرمایهگذاریِ دنیا در سال ۲۰۲۴ چالشبرانگیز بود، و نسبت به سال گذشته کاهشی ۱۵درصدی داشت.
وقتی ترندهای بالقوهٔ سرمایهگذاری خطرپذیر در سال ۲۰۲۵ را بررسی میکنیم، چند مورد توجهمان را جلب میکنند. در ادامه به پنج ترند برای سالِ میلادیِ پیشِ رو اشاره میکنیم.
۱. افزایش معاملات بزرگ با شرکتهای تکشاخ
یک دهه پیش، اصطلاح «تکشاخ» (Unicorn) به استارتاپهایی خصوصی اشاره داشت که به یکمیلیارد دلار داراییِ خالص دست یافته بودند. در سال ۲۰۱۵ فقط ۱۴۲ شرکت تکشاخ در جهان وجود داشت. اما بنابر گزارش CB Insights، تا می ۲۰۲۴، این تعداد به بیش از ۱۲۰۰ شرکت افزایش یافت.
جالب است بدانید دادههای CB Insights میگویند میان این شرکتهای خصوصی چند «هکتوشاخ» (Hectocorn) هم وجود دارد؛ یعنی استارتاپهایی که بیش از ۱۰۰میلیارد دلار ارزش دارند! یکی از نمونههایش هم شرکت چینی بایتدنس، مالک اپ پرطرفدار تیکتاک است.
معاملات مرتبط با چنین شرکتهایی رو به افزایش است، و این روند نشانهای از توقف ندارد. بنابراین معاملات بزرگ با شرکتهای تکشاخ و هکتوشاخ را جزو ترندهای سرمایهگذاری خطرپذیر در سال میلادیِ آتی میدانیم.
۲. سرمایهگذاری روی استارتاپهای هوش مصنوعی
شرکتهای بزرگ سرمایهگذاری خطرپذیر در دنیا، طی سهماههٔ سوم سال ۲۰۲۴، سرمایهگذاریهای چشمگیری روی استارتاپهای آیندهدارِ هوش مصنوعی انجام دادند. این روند با وجود کاهشی جزئی در تأمین مالیِ کلی استارتاپها قابل توجه بود.
بنابر دادههای موجود، این سرمایهگذاریها در مراحل اولیه اندکی کاهش یافتند، اما شرکتهای خطرپذیر بزرگ از پروژههای امیدبخش در این مراحل با قدرت حمایت کردند. این روند نشان میدهد با وجود چالشهای کلیِ موجود در بازار، فعالان اصلیِ این عرصه ظرفیتی عظیم در هوش مصنوعی میبینند، و به سرمایهگذاری در این حوزه ادامه میدهند.
هوش مصنوعی طی سهماههٔ سوم ۲۰۲۴ بیشترین سرمایهگذاری جهانی را به خود جذب کرد و موفق به تأمین سرمایهای بالغ بر حدود ۱۹میلیارد دلار شد که ۲۸درصد از کل سرمایهگذاری جهانی در این دوره است.
جریان مداومِ سرمایه بهسوی فناوریهای مبتنی بر هوش مصنوعی نشاندهندهٔ جایگاه این حوزه بهعنوان محوری کلیدی برای سرمایهگذاران خطرپذیر در سرتاسر دنیاست، و تمرکز گسترده روی بخشهایی را به تصویر میکشد که ظرفیتی قابل توجه برای رشد و نوآوری دارند.
۳. چالشهای شرکتهای خطرپذیر زامبی
وضعیت کنونیِ دنیای Venture Capital با تعابیری مثل «آخرالزمان زامبیها» توصیف میشود! چون بسیاری از شرکتها برای حفظ جایگاهشان در بازار آنقدر تلاش کردهاند که به «سرمایهگذاران زامبی» (zombie investors) معروف شدهاند؛ یعنی نهادهایی که فعال هستند، اما قادر به رشد یا سرمایهگذاریهای جدید نیستند.
در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۵۳۰۰ سرمایهگذار خطرپذیر در ایالات متحده وجود داشت، اما این تعداد در سال ۲۰۲۴ به حدود ۱۱۴۰۰ سرمایهگذار کاهش یافت، که حاکی از افتی قابل توجه در مشارکت فعال در بازار است.
این کاهش بازتابی از افت تعداد سرمایهگذاران فردی، معروف به «توریستهای سرمایهگذاری» (venture tourists)، و روندی بهسوی تمرکز بیشترِ سرمایهگذاریها در شرکتهای خطرپذیر معتبرتر است.
چنین تغییراتی نشان از تحولِ چشمانداز تأمین مالی خطرپذیر دارند، و چالشهای این صنعتِ بزرگ را در مواجهه با محیط اقتصادی پویا آشکار میکنند.
۴. بلوغ هوش مصنوعی مولد
یکی از روندهای مهمِ فناوریهای مبتنی بر هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۴، حرکت از سمتِ پاسخهای سریع و غریزی بهسوی قابلیتهای استدلالی عمیقتر و آگاهانهتر بود.
این تحول که با نام System 2 Thinking شناخته میشود روی اهمیتِ استدلال در فرایندهای استنتاجی تأکید دارد، و بهجای تکیهٔ صرف بر مدلهای ازپیش آموزشدیده برای ارائهٔ پاسخهای سریع، رویکردی عمیقتر اتخاذ کرده است.
با بلوغ هوش مصنوعی مولّد (Generative AI)، شاهد ظهور اپلیکیشنهایی مبتنی بر عوامل هوشمند هستیم که از این قابلیتهای پیشرفته برای حل مسائل پیچیده در بخشهایی مانند پزشکی، حقوق، و توسعهٔ نرمافزار بهره میبرند. فعالانی مثل گوگل و OpenAI با تثبیت مدلهایی پایه، مسیر را برای پیشرفتهای بیشتر در زمینهٔ استدلال هموار میکنند.
این ترند برای سرمایهگذاران خطرپذیر اهمیت زیادی دارد، چون نشاندهندهٔ تغییر از مدلهای سنتیِ نرمافزار بهسوی رویکردهای خدماتمحور است؛ یعنی جایی که شرکتها روی ارائهٔ نتایج تمرکز دارند، نه صرفاً فروش مجوز نرمافزار.
درک چنین تحولی برای سرمایهگذاران خطرپذیر ضروری است، بهویژه آنهایی که دنبال بهرهبرداری از تقاضای روزافزون برای اپلیکیشنهای پیشرفتهٔ مبتنی بر هوش مصنوعی هستند.
با تبدیل استدلال عمیق به بخشی جداییناپذیر از راهکارهای مؤثرِ مبتنی بر هوش مصنوعی، کسانی که در این حوزه سرمایهگذاری میکنند، در سال ۲۰۲۵ و سالهای بعد از آن، به نتایجی باورنکردنی دست خواهند یافت.
۵. دموکراتیکشدن داراییهای سرمایهگذاری خطرپذیر
سرمایهگذاری جمعی روی سهام، بهعنوان روندی مهم در سرمایهگذاری خطرپذیر، بهویژه با نزدیکشدن به سال ۲۰۲۵ نمود پیدا کرده است. دادههای موجود حاکی از افزایش سرمایهگذاریهای جمعی طی سالهای اخیر است، و رشدی قابل توجه برای این بخش پیشبینی میشود.
این روند تأمین مالی روی نقش مهمِ سرمایهگذاری جمعی سهام در فضای سرمایهگذاری خطرپذیر تأکید دارد، و نشان میدهد چگونه این ابزار درحال تبدیل به یکی از ارکان اصلی تأمین مالی در این حوزه است.
پُرواضح است که سرمایهگذاری جمعی سهام روندی گذرا نیست، بلکه نشاندهندهٔ تغییری بنیادی در شیوهٔ دسترسی استارتاپها به سرمایه و تعامل آنها با طیف متنوعی از سرمایهگذاران است.
رشد مداوم این مدل اهمیتش را در دموکراتیککردن فرصتهای سرمایهگذاری و تقویت نوآوری در بخشهای مختلف برجسته میکند. بنابراین در سال میلادی جدید، به این ترند هم توجه خواهیم داشت.
چشمانداز سرمایهگذاری خطرپذیر در سال ۲۰۲۵
سرمایهگذاری خطرپذیر در سال میلادی آینده تحتتأثیر همگراییِ روندهای نوظهور و پویاییهای درحال تغییرِ بازار شکل خواهد گرفت. با افزایش معاملات بزرگ و دموکراتیکشدنِ سرمایهگذاری، از طریق مدلهایی مانند سرمایهگذاری جمعی سهام، موانع سنتی از بین میروند، و طیف وسیعتری از سرمایهگذاران امکان ورود به اکوسیستم استارتاپی را پیدا میکنند.
چالشهایی که بسیاری از شرکتها با آن مواجه هستند —از جمله تبدیل بعضیها به «سرمایهگذاران زامبی»— ضرورت سازگاری و دوراندیشی استراتژیک را برجستهتر میکند، آن هم در بازاری که رقابت در آن روزافزون است.
بهطور کلی ترندهایی که در این مقالهٔ مکس به آنها پرداختیم نشاندهندهٔ محیطی پویا و درحال تغییر در دنیا VC هستند؛ که مستلزم آگاهی و انعطافپذیریِ مستمر از سوی سرمایهگذاران و کارآفرینان برای دستیابی به موفقیت است.
نظر شما چیست؟ به کدامیک از این ترندها توجه بیشتری دارید، و به نظرتان ظرفیتِ موفقیت بیشتری برای سرمایهگذاران خطرپذیر دارد؟ لطفاً نظرتان را با ما و سایر خوانندگان بلاگ مکس در میان بگذارید.
در ضمن هلدینگ مکس بهعنوان یکی از پیشروان سرمایهگذاری خطرپذیر در ایران آماده است تا برای استارتاپهای تحولآفرین و تیمهای قدرتمند تأمین مالی کند. درخواست سرمایهگذاریِ خود را در این صفحه مطرح کنید.