چگونه فناوری دیجیتال صنعت سلامت را متحول میکند؟ + ۹ چالشِ پیشِ رو
از افزایش دسترسپذیریِ تا کاهش هزینهها، فناوری طی سالهای اخیر تغییراتی بزرگ در شکل استفادهمان از خدمات ایجاد کرده است. با شتابی که فناوری دیجیتال در حوزهٔ سلامت دارد، انتظار میرود شکل ارائه و مدیریت خدمات درمانی هم متحول شود. در این مقالهٔ بلاگ مکس شش مسیر مهمی را بررسی میکنیم که فناوریهای جدید روی فرایندها و فعالانِ صنعت سلامت تأثیر میگذارند.
فناوری چه تغییراتی در صنعت سلامت ایجاد میکند؟
صنعت سلامت بهواسطهٔ پیشرفتهای فناوری دیجیتال دستخوش تغییراتی سریع شده است. بر اساس گزارشی از مؤسسهٔ Grand View Research، ارزش بازار جهانی فناوری اطلاعات در حوزهٔ سلامت در سال ۲۰۲۳ نزدیک ۲۰۰میلیارد دلار بود، و پیشبینی میشود این رقم تا سال ۲۰۳۰ با نرخ رشد سالیانه ۱۸٫۷درصد همچنان رو به افزایش باشد.
افزایش استفاده از گوشیهای هوشمند، تقاضا برای پایش از راه دورِ بیماران و پیشرفت در زیرساختهای فناوری اطلاعات مهمترین محرکهای این رشد هستند. از طرفی سرمایهگذاریها در حوزهٔ سلامت الکترونیک (eHealth) و سلامت دیجیتال هم در حال افزایش هستند.
فناوریهای دیجیتال دگرگونیِ بنیادینی در صنعت سلامت ایجاد میکنند. راهکارهایی مانند ایجاد و مدیریتِ پروندههای الکترونیکیِ سلامت (EHRها)، پزشکی از راه دور، اپلیکیشنهای سلامت (mHealth)، و ابزارهای پوشیدنی پزشکی روزبهروز فراگیرتر میشوند.
این فناوریها مزایایی مانند بهبود هماهنگی در ارائهٔ خدمات، افزایش بهرهوری و کاهش هزینهها را به همراه دارند، اما چالشهایی مانند امنیت سایبری، حفظ حریم خصوصی دادهها و تعاملپذیری سیستمها هم ایجاد کردهاند.
ظهور فناوریهای دیجیتال در صنعت سلامت تغییرات معناداری ایجاد کرده است که دسترسی به خدمات درمانی را بیشتر میکند، تجربهٔ بیماران را بهبود میبخشد، هزینهها را کاهش میدهد و دقت تصمیمگیریها را افزایش میدهد.
فناوریهایی مانند پلتفرمهای پزشکی از راه دور، تحلیلهای مبتنی بر هوش مصنوعی، و ابزارهای دادههای سلامت، تغییراتی گسترده برای بیماران، ارائهدهندگان خدمات درمانی و مقامات سلامت عمومی به همراه داشتهاند.
۱. ایجاد دسترسیِ بهتر و سریعتر به خدمات سلامت و درمان
فناوریهای دیجیتال مانند خدمات سلامت از راه دور (Telehealth) دسترسی به خدمات درمانی را بهبود بخشیدهاند. مشاورههای ویدئویی و پایش از راه دور به بیماران، بهویژه در مناطق کمبرخوردار، این امکان را میدهد که بدون نیاز به ترک خانه، از خدمات درمانی بهرهمند شوند.
برای نمونه، اپلیکیشن Alto Pharmacy فرایند دریافت نسخه را در بسیاری از نقاط جهان سادهتر کرده است، و با ایجاد هماهنگی بین پزشکان، شرکتهای بیمه و داروخانهها، موانع دسترسی به خدمات را کاهش میدهد.
شرکت Zipline هم با استفاده از پهپادهایش لوازم پزشکی را به بیمارستانهای دورافتاده میبرد، و با این راهکار دسترسی به خدمات ضروری سلامت را گسترش میدهد.
نمونهٔ دیگر تصاحبِ مالکیت شرکت PillPack توسط آمازونِ بزرگ و معرفی خدمات RxPass در ایالات متحده است که خدمات نسخهپیچی فقط با هزینهٔ ۵ دلار ارائه میدهد.
همهٔ اینها حاکی از بهبود دسترسپذیریِ کالاها و خدمات در حوزهٔ سلامت از طریق نوآوریهای دیجیتال است، بهویژه برای کسانی که با بیماریهای مزمن دستوپنجه نرم میکنند، و باید بهطور مستمر با ارائهدهندگان خدمات بهداشت و سلامت در ارتباط باشند.
۲. ارتقای تجربهٔ کاربریِ بیماران با استفاده از فناوریهای ارتباطی
درگاههای ارتباطی بیماران (Patient Portals) در بسیاری از کشورهای دنیا با ارائهٔ دسترسی آسان به پروندههای پزشکی، نتایج آزمایشها و ارتباط مستقیم با پزشکان، تجربهٔ بیماران را بهبود دادهاند.
بیماران میتوانند با استفاده از قابلیتهای ارتباطیِ موجود در چنین درگاههایی دربارهٔ برنامههای درمانیشان با بهیاران و پزشکان گفتوگو کنند، و با همکاری بهتر، کیفیت کلی خدمات درمانی را ارتقا بدهند.
علاوهبر درگاههای بیمار، ابزارهایی مانند Open Health Stack و MedPaLM—مدلی زبانی مبتنی بر هوش مصنوعی در حوزهٔ سلامت—گوگل دسترسی به اطلاعات پزشکی را آسانتر کردهاند.
چنین ابزارهایی به بیماران کمک میکنند شرایطِ خود را بهتر درک کنند، و نقشی فعالتر در مراقبتهای بهداشتیِ مرتبط با شرایطشان ایفا نمایند.
۳. کاهش هزینههای ارائهٔ خدمات درمانی برای همه طرفهای درگیر
پروندههای الکترونیکیِ سلامت (EHRها) نهتنها ارائهٔ خدمات درمانی را سادهتر کردهاند، بلکه با بهبود بهرهوری در گردش کار و کاهش کارهای اداری، هزینههای عملیاتی را کاهش میدهند.
مراکزی که از EHRها استفاده میکنند معمولاً درآمد بیشتری دارند و هزینههای کمتری را به دلیل بهبود فرایندهای صدور صورتحساب و مدیریت مطالبات بیمه تجربه میکنند.
برای نمونه، ادغام پروندههای الکترونیکیِ سلامت با سیستمهای صدور صورتحساب، وظایفی مانند ارسال مطالبات و کُدنویسیها را خودکار کردهاند که این امر به تسریعِ بازپرداخت هزینهها و کاهش خطاهای دستی منجر میشود.
چنین راهکارهایی هم عملکرد مالیِ ارائهدهندگان خدمات درمانی را بهبود میبخشد و هم رضایت بیماران را افزایش میدهد.
۴. تصمیمگیریهای دقیقتر با ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی
هوش مصنوعی درحال تغییر شکلِ تصمیمگیری در حوزهٔ درمان است. الگوریتمهای هوش مصنوعی میتوانند حجم زیادی از دادههای بیمار را، از جمله تصاویر پزشکی و علائم حیاتی، مرور و تحلیل نمایند، و به شناسایی زودهنگام بیماریها و تشخیص دقیقتر کمک کنند. استفاده از فناوری بلاکچین در مدیریت پروندههای بیماران هم امنیت دادهها را افزایش داده است.
سیستمهای پشتیبانیِ تصمیمگیریهای بالینی که با ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی تقویت شدهاند، به پزشکان کمک میکنند با تحلیل سابقهٔ درمانیِ بیمار و سایر عوامل، انتخابهای بهتری برایش داشته باشند.
برای مثال، فناوری Dragon Ambient eXperience (DAX™) Express مایکروسافت که از نسخهٔ چهار چتجیپیتی استفاده میکند، مستندسازی پزشکی را بهبود میبخشد و زمان بیشتری را برای تمرکز پزشکان بر بیماران فراهم میکند.
با پیشرفت مداوم هوش مصنوعی، این فناوری توانایی بیشتری در تشخیص سریع و دقیق شرایط پیچیده پیدا خواهد کرد. البته سوگیری الگوریتمی و نگرانیها دربارهٔ حریم خصوصی همچنان چالشهای این حوزه به شمار میروند.
۵. بهاشتراکگذاری سریعتر اطلاعاتِ سلامت و درمان
سیستمهای پرونده الکترونیکیِ سلامت امکان بهاشتراکگذاری سریعتر اطلاعات بیماران بین ارائهدهندگان خدمات درمانی را فراهم میکنند. این فرایند هماهنگی در مراقبتها را بهبود میبخشد و به شناسایی سریعتر مسائل سلامت نوظهور کمک میکند.
مسئله اینجاست که با حذف فرایند ورودِ دستی دادهها و سادهسازی وظایف اداری، EHRها به ارائهدهندگان خدمات درمانی اجازه میدهند خدمات بهتر و سریعتری ارائه بدهند؛ روندی که در نهایت به بهبود عملکردِ درمانی و رضایت بیشتر بیماران هم میانجامد.
با این حال، اجرای این سیستمها با چالشهایی مانند انتقال دادهها و آموزش کارکنان همراه است. غلبه بر این موانع برای بهرهبرداری کامل از مزایای تبادل سریع اطلاعات و بهبود نتایج بیماران ضروری است.
۵. پیشرفت در انجام تحقیقات دربارهٔ سلامت عمومی
ابزارهای دادههای سلامت دیجیتال، تحقیقات سلامت عمومی را با امکان تحلیل روندها در سطح جمعیتی بهبود میبخشند. برای مثال، هوش مصنوعی میتواند دادههای تاریخی سلامت را برای پیشبینی شیوع بیماریها و طراحی مداخلات هدفمند تحلیل کند.
در دوران همهگیری کرونا، کشورهایی مانند انگلستان و ایالات متحده ابزارهای سلامت دیجیتال و پزشکی از راه دور را برای بهبود مراقبتها و ردیابی انتقال ویروس به کار گرفتند.
چنین فناوریهایی به بهبود کیفیت مراقبت و مدیریت روند درمانی کمک کردند، هرچند چالشهایی مانند مسائل فنی و سواد دیجیتال همچنان نیازمند توجه هستند تا پذیرش پزشکی از راه دور در میان عموم جامعه افزایش یابد.
آیندهٔ سلامت دیجیتال: رویارویی با چالشها و بهرهگیری از فرصتها
انتظارات از حوزهٔ سلامت دیجیتال فراوان است، اما چالشهایی نیز وجود دارند که باید برطرف شوند تا بتوان از ظرفیتِ این فناوریها بهطور کامل بهره برد. در ادامهٔ این مقالهٔ مکس به ۹ چالش پیشِ رو اشاره میکنیم.
۱. پُرکردن شکاف دیجیتال
همهٔ مردم دنیا دسترسی یکسانی به فناوریهای سلامت دیجیتال ندارند. این عدم دسترسی در مناطق محروم، دورافتاده، و میان جمعیتهای مسنتر بیشتر است. برای پُرکردنِ چنین شکافی، گسترش دسترسی به اینترنت پرسرعت و تطبیق فناوری با نیازهای متنوع ضروری است.
۲. آموزش و تطبیقپذیری
گذرِ موفق و مؤثر از سیستمهای سنتی به سلامت دیجیتال نیازمند آموزش گسترده برای ارائهدهندگان خدمات درمانی است. پس باید برنامههای جامع آموزشی ترتیب داد، و منابع لازم را در نظر گرفت تا استفادهای موفقیتآمیز از ابزارهای دیجیتال صورت بگیرد.
۳. مدیریت هزینههای پیادهسازی
سرمایهگذاریهای اولیه در حوزه سلامت دیجیتال، از جمله خریدِ ابزارهای مبتنی بر فناوری و آموزش کارکنان، پُرهزینه هستند. برنامهریزی مالی استراتژیک برای مدیریت این هزینهها و اطمینان از موفقیت بلندمدت ضروری است.
۴. تضمین امنیت سایبری و حفظ حریم خصوصی دادهها
با افزایش فناوریهای سلامت دیجیتال، خطر تهدیدات سایبری هم مدام بیشتر میشود. حفاظت از دادههای بیماران با استفاده از پروتکلهای امنیتی قوی و آموزش منظم کارکنان درباره حفظ حریم خصوصی دادهها به اطمینانِ بیشتر کاربران هم منجر خواهد شد.
۵. دستیابی به قابلیت همکاری بین سیستمها
پلتفرمهای فعال در این حوزه برای بهرهگیری حداکثری از سیستمهای سلامت دیجیتال باید بهطور مؤثر با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. استانداردسازی قالبهای داده و پروتکلها به جلوگیری از مراقبتهای پراکنده و ناکارآمدیها کمک میکند.
۶. هدایت انطباقپذیری با مقررات منطقهای و بینالمللی
واقعیت این است که حوزهٔ سلامت دیجیتال تحت تأثیرِ قوانین و مقررات منطقهای و بینالمللی قرار دارد. پایبندی به این مقررات برای اطمینان از رعایتِ الزامات قانونی و اخلاقی ضروری است.
۷. سرمایهگذاری روی فناوریهای حوزهٔ سلامت
با ادغام بیشتر فناوری دیجیتال در مراقبتهای درمانی، سرمایهگذاری در این حوزه مدام بیشتر میشود. با همهٔ اینها سرمایهگذاران باید ریسکهایی مانند نوسانات بازار و ماهیت غیرقابل پیشبینی فناوریهای نوظهور را بهدقت ارزیابی کنند.
۸. یافتن شرکتهای نوآور
در ارزیابی شرکتهای فعال در زمینهٔ فناوری سلامت، عواملی مانند دیدگاه مدیریتی، برنامهٔ ارائهٔ محصولات، و توانایی برای داشتنِ نوآوری مستمر را در نظر بگیرید. تعهد شرکتها به ارائهٔ راهکارهای درمانیِ بلندمدت بهجای اهداف کوتاهمدت معمولاً حاکی از ظرفیت موفقیتشان است.
۹. توجه به چرخهٔ عمر فناوریهای پزشکی
تبدیل فناوری جدید پزشکی از مرحلهٔ ایده تا استفادهٔ گسترده از آن شامل چند مرحلهٔ پیچیده است، از جمله تحقیق و توسعه، آزمایشهای بالینی، تأییدیههای قانونی و عرضهٔ محصول. هر مرحله به زمان، منابع و آزمایشهایی فراوان نیاز دارد.
آینده سلامت دیجیتال چگونه خواهد بود؟
فناوریهای دیجیتال درحال تحولآفرینی در حوزهٔ سلامت هستند. این تحولآفرینی، از بازتعریف مراقبت از بیماران گرفته تا سادهسازی عملیات و ایجاد مسیرهای جدید برای تحقیقات، بهسرعت اتفاق میافتد.
اما برای صنعت سلامت هم مانند همهٔ صنایعی که این دورهٔ گذار را طی میکنند، ریسکهایی وجود دارد. سرمایهگذاری روی فناوریهای سلامت باید با دقت انجام شود، و به فرصتها و چالشها توجه شود.
ذینفعان هم با درک این پیچیدگیها و اتخاذ رویکردی استراتژیک در سرمایهگذاریهایشان میتوانند به رشد این بخش کمک کنند؛ رشدی که نوید بهبود نتایج درمانی و همینطور رشد اقتصادی را میدهد.
نظر شما دربارهٔ آیندهٔ کوتاهمدتِ سلامت دیجیتال چیست؟ آیا شرکتهای ایرانی هم میتوانند همپای فعالان جهانی با رشد و توسعهٔ این حوزه همراه شوند؟ اگر از فعالانِ سلامت هستید، لطفاً نظرتان را دربارهٔ راهکارها و چالشهای پیشِ رو با ما و سایر خوانندگان بلاگ مکس در میان بگذارید.