اصطلاح یونیکورن طی سالهای اخیر رواج زیادی در دنیای استارتاپها یافته است. اما این استارتاپها چه هستند؟ لقب یونیکورن به کدام شرکتها اطلاق میشود؟ این استارتاپها چه تمایزی با سایرین دارند؟ در این مقالهٔ بلاگ مکس دربارهٔ اصطلاح یونیکورن و شرکتهایی برایتان میگوییم که به چنین جایگاهی میرسند. آمار و ارقامی از یونیکورنها در سطح بینالمللی و همینطور ایالات متحده به اشتراک میگذاریم.
استارتاپ یونیکورن در سرمایهگذاری خطرپذیر چیست؟
یونیکورن (unicorn) در سرمایهگذاری خطرپذیر (VC) به شرکتی خصوصی گفته میشود که حداقل یکمیلیارد دلار ارزش دارد. توضیحی دقیقتر و تخصصیتر اینکه: یونیکورن شرکتی تحت حمایت سرمایههای خطرپذیر است که طی یک مرحله سرمایهگذاری به ارزشی بیش از یکمیلیارد دلار دست مییابد.
نکته اینکه اگر شرکتی تحت حمایت سرمایهگذاریِ خطرپذیر نباشد (مثلاً سهامش عمومی شود یا شرکت دیگری آن را بخرد) یا بهخاطر سرمایهگذاریِ نزولی یا شکست در کسبوکار ارزشش به کمتر از یکمیلیارد دلار کاهش یابد، دیگر اصطلاح یونیکورن را دربارهاش به کار نمیبرند.
ایلین لی (Aileen Lee)، سرمایهگذار خطرپذیر، این اصطلاح را در سال ۲۰۱۳ ابداع کرد. لی دادههای بیش از ۶۰هزار شرکت نرمافزاری و مبتنی بر اینترنت را که بین سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳ از سرمایهگذاری خطرپذیر بهرهمند شده بودند، متوجه شد فقط ۳۹ شرکت از این استارتاپها به آستانه ارزش یکمیلیارد دلار رسیدهاند.
ایلین لی اولین کسی بود که نام و تعریفی برای این دستهٔ مشخص از استارتاپها ارائه داد، اما فعالیت حرفهای او در دنیای سرمایهگذاری خطرپذیر فراتر از اینهاست. او سرمایهگذار فرشته و بنیانگذارِ شرکت Cowboy Ventures است، شرکت سرمایهگذاری خطرپذیر مستقر در پالو آلتو که با سرمایهگذاری اولیهاش روی شرکت Dollar Shave Club در سال ۲۰۱۶ شاهد خروج یکمیلیارد دلاریِ این شرکت به یونیلیور بود.
شرکت ایلین از زمان تأسیسش در سال ۲۰۱۲ بیش از ۱۸۰ سرمایهگذاری انجام داده است. این شرکت بر اساس دادههای موجود پورتفوی فعالی شامل ۴۸ شرکت، ۵۵ خروج موفق، و میانگین ارزشگذاریِ نزدیک به ۳۰میلیون دلار دارد.
شرکتهای یونیکورن چه ویژگیهایی دارند؟
شرکتهای یونیکورن در وهلهٔ نخست عموماً رشدی سریع دارند. بیشترشان هم در حوزهٔ هوش مصنوعی فعالیت میکنند، چون فناوریهای مبتنی بر هوش مصنوعی در این بازار با ارزشگذاریهای بالایی روبهرو هستند. بنابراین رسیدن به ارزشگذاری بیش از یکمیلیارد دلار بر اساس ضرایب بالاتر به این شرکتها امکان میدهد یونیکورن شوند.
سرمایهگذاران اغلب از اصطلاح «تحولآفرین» (transformational) برای توصیفِ استارتاپهای یونیکورن استفاده میکنند. کارشناسان میگویند چنین شرکتهایی فراتر از پیشرفتهای فناورانه، مدلهای کسبوکاری توسعه میدهند که بخشهای خاصی را دگرگون میکنند.
برای نمونه، Uber حملونقل را در سرتاسر جهان متحول کرد؛ یا Slack شکل ارتباطات داخلی شرکتها را تغییر داد. چنین شرکتهایی، صرفنظر از فناوری، بازارهای بزرگ را متحول میکنند.
مهمترین مزایای استارتاپهایی که به ارزش بالای یکمیلیارد دست مییابند عبارتاند از:
- جلب توجه بیشترِ سرمایهگذاران،
- افزایش جذب مشتری بهدلیل آگاهی از برند،
- و موفقیت بیشتر در بهکارگیریِ نواغب و استعدادهای برتر در حوزههای مختلف.
البته این شرکتها با چالشهایی نیز مواجه هستند، برای مثال:
- دشواری در جذب سرمایه،
- افزایش نظارتهای نهادی و ارزیابیهای دقیقتر،
- و کمبود گزینههای خروج، چون بیشتر یونیکورنها به عرضهٔ عمومی اولیه (IPO) نیاز دارند.
تعداد خریدارانی که توان پرداخت هزینه برای یونیکورن را دارند، کمتر شده است. البته این مسئله جزو چالشهای برجسته در این حوزه به شمار نمیرود، چون IPO همچنان گزینهٔ خروجی بسیار خوبی است، اما از طرف دیگر، تعداد یونیکورنها زیاد و تعداد عرضههای عمومی اولیه کم هستند.
وضعیت استارتاپهای یونیکورن در سال ۲۰۲۵ چگونه است؟
در حال حاضر بیش از ۱۴۰۰ شرکت یونیکورن در سرتاسر جهان فعال هستند. این استارتاپهای یونیکورن در مجموع ۸۴۶میلیارد دلار سرمایه جذب کردهاند و ارزش کلی آنها به رقم شگفتانگیز ۴٫۵تریلیون دلار میرسد!
با وجود این ارقام بزرگ، تعداد یونیکورنهای جدیدی که سالیانه ایجاد میشوند کاهش یافته است. برای درک بهتر این روند به آمار زیر توجه کنید:
- تعداد یونیکورنهای جدید بین سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ از ۶۵ به ۱۹۸ افزایش یافت.
- سال ۲۰۲۱ شاهد رشدی انفجاری در تعداد یونیکورنهای جدید بودیم، و ۶۲۹ استارتاپ به این جایگاه رسیدند.
- اما از آن سال، رشد یونیکورنها کاهش یافت. در سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۳۶۳ استارتاپ به این گروهِ پیشرو پیوستند؛
- و در سال ۲۰۲۳ این تعداد به ۱۰۳ شرکت جدید کاهش یافت.
- سال ۲۰۲۴ هم این روند کاهشی ادامه داشت و بنابر آماری که تا پایان نوامبر ۲۰۲۴ ثبت شده است، فقط ۱۰۲ یونیکورن جدید در عرصهٔ جهانی ظاهر شدند.
نگاهی به این نمودار از تعداد معاملات در فضای استارتاپی بین سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۴ بیندازید:
وضعیت یونیکورنها در ایالات متحده چگونه است؟
حالا بیایید روی استارتاپهای ایالات متحده تمرکز کنیم. در سال ۲۰۱۹، تعداد یونیکورنهای آمریکایی ۲۲۴ مورد بود که نسبت به رکورد سال قبل از آن –یعنی ۱۷۲ استارتاپ در سال ۲۰۱۸– افزایش داشته است.
چهار سال بعد و تا پایان سال ۲۰۲۳، تعداد یونیکورنهای فعال در ایالات متحده به ۷۲۳ شرکت رسید، هرچند فقط ۴۵ استارتاپ جدید در دورهٔ ۱۲ماهه اضافه شده بودند که کمترین تعداد از سال ۲۰۱۷ تاکنون به شمار میرود.
تا پایان نوامبر سال ۲۰۲۴ تعداد ۵۸ یونیکورن جدید در ایالات متحده راهاندازی شدند که مجموع ارزش آنها بالغ بر ۱۱۷٫۷میلیارد دلار است. از این میان، ۳۹ شرکت در حوزهٔ فناوری اطلاعات فعال هستند، و حوزههای B2B و بهداشت و درمان –هر یک با پنج شرکت– در جایگاه دوم قرار دارند.
این هم نمونههایی از استارتاپهای جدیدی که طی سال ۲۰۲۴ در ایالات متحده راهاندازی شدند و به جایگاه یونیکورن رسیدند:
| ماه | استارتاپ | حوزهٔ فعالیت |
| ژانویه | Doc.com | ارائهدهندهٔ خدمات فناوری سلامت |
| فوریه | Ascend Elements | تولیدکنندهٔ مواد باتری |
| مارس | Celestial AI | توسعهدهندهٔ پلتفرمیِ مراکز داده |
| آوریل | Nexamp | ارائهدهندهٔ خدمات انرژی پاک |
| می | Altruist | سرمایهگذاری دیجیتال |
| ژوئن | xAI | پلتفرم هوش مصنوعی |
| ژوئیه | Rula | پلتفرم درمانی |
| اوت | Story Protocol | فناوری وب۳ |
| سپتامبر | Rentberry | پلتفرم غیرمتمرکز اجارهٔ خانه |
| اکتبر | EvenUp | نرمافزار مدیریت حقوقی |
| نوامبر | GreenVault | پلتفرم فینتک |
| دسامبر | QuantumStride | استارتاپ محاسبات کوانتومی |
چگونه میتوان تعداد شرکتهایی یونیکورن را افزایش داد؟
مدتزمان استانداردِ عمر صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر در سطح جهانی ۱۰ سال است. با رشد بازارها بعد از بحران مالی جهانی، شرکتهای خصوصی مدتی طولانیتر در وضعیت خصوصی میماندند، و این مسئله جدول زمانیِ استاندارد برای صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر را تغییر داد.
امروزه یونیکورنهای آمریکایی حدود ۲٫۵تریلیون دلار ارزش دارند، و نزدیک به دوسوم از ارزش بازارِ شرکتهای تحت حمایت سرمایهگذاری خطرپذیر در این کشور را تشکیل میدهند. اما تقریباً ۴۰درصد از این یونیکورنها بهمدت حداقل نُه سال در سبد سرمایهگذاری نگهداری شدهاند که این روند نرخ بازده داخلی (IRR) را کاهش داده است.
کارشناسان عقیده دارند برای اینکه شرکتهای بیشتری به جایگاه یونیکورن دست یابند، سرمایهگذاران کراساور باید فعالتر شوند. مراحل پایانیِ سرمایهگذاری خطرپذیر طی چند سال گذشته بیشترین کمبود سرمایه را داشته است، و این یکی از دلایلی است که در این دوره تعداد کمی از شرکتهای جدید به جایگاه یونیکورن رسیدند.
اقتصاد جهانی همچنان تابآور است، و اگر بتواند بهسوی قدرت و رشد حرکت کند، باید شاهد موجی دیگر از شرکتهایی باشیم که به ارزش یکمیلیارد دلار دست مییابند، بهویژه اگر بازارهای عرضهٔ اولیه سهام (IPO) و ادغام و تملیک (M&A) نشانههایی از رونق داشته باشند.
آیا شرکتهای یونیکورن هنوز هم نادر هستند؟
سالها از ظهور یونیکورنها گذشته و حالا دیگر این استارتاپها به ندرت گذشته نیستند، اما نرخ سالیانهٔ اضافهشدنِ شرکتهای جدید به باشگاه یونیکورنها بسته به شرایط بازار تغییر میکند.
برای مثال، همانطور که بالاتر اشاره شد، تعداد استارتاپهای جدیدی که در سال ۲۰۲۴ به جایگاه یونیکورن رسیدند، نسبت به سال ۲۰۲۱ کاهشی چشمگیر داشت. اما تعداد کلی یونیکورنهای فعال در هر سال —با افزایشهایی در اندازههای مختلف— حداقل طی یک دههٔ گذشته افزایش داشته است.
مسلماً این روزها رسیدن استارتاپها به جایگاه یونیکورن رایجتر از سال ۲۰۱۳ –زمان معرفی این اصطلاح– است، اما ارزشگذاریهای بعد از سرمایهگذاری بیش از یکمیلیارد دلار همچنان چشمگیر هستند!
استارتاپهای یونیکورن زیر ذرّهبین قرار دارند. افراد و نهادهایی که به بازارهای خصوصی و فعالان آن علاقه دارند، این استارتاپها را با دقت بررسی و گزارش میکنند.
یکی از دلایل افزایش چشمگیر تعداد شرکتهای یونیکورن —از فهرست اولیهٔ ۳۹شرکتیِ ایلین تا ۱۴۲۲ شرکت امروزی— همگراییِ روزافزون بین بازارهای خصوصی و عمومی است.
در گذشته، شرکتها برای تأمین سرمایهٔ لازم جهت گسترش عملیاتشان معمولاً به عرضهٔ اولیهٔ سهام وابسته بودند، اما امروزه با سرمایهگذاریهای خصوصی در مراحل اولیه میتوانند مبالغ بسیار بیشتری جذب کنند. بنابراین بدون نیاز به عمومیشدن به ارزشهای میلیارددلاری دست مییابند.
کلام آخر
در این مقالهٔ بلاگ مکس اصطلاح یونیکورن در دنیای استارتاپها را توضیح دادیم. آمار و ارقامی از وضعیت یونیکورنها در سطح جهانی و همینطور ایالات متحده ارائه دادیم.
فعالیتهای سرمایهگذاری در دنیای یونیکورنها طی سالهای اخیر نوساناتی داشته، و تعداد یونیکورنهای جدید از اوجِ سال ۲۰۲۱ کاهش یافته است، اما تعداد کلی یونیکورنهای جهانی همچنان در مسیر رشد است.