اندازه بازار حمل‌ونقل جاده‌ای در سرتاسر جهان طی سال ۲۰۲۳ بالغ بر حدود ۴تریلیون دلار ارزیابی شد. پیش‌بینی می‌شود درآمد کل حمل‌ونقل جاده‌ای با رشدی ۵درصدی از سال میلادی جاری تا ۲۰۳۰ به حدود ۵٫۷تریلیون دلار برسد. اگر می‌خواهید از برآوردها درباره وضعیت فعلی این بازار و پیش‌بینی‌های موجود برای شش سال آینده آگاه شوید، این مقالهٔ بلاگ مکس را تا انتها مطالعه کنید.
وضعیت بازار حمل‌ونقل جاده‌ای چگونه است؟
حمل‌ونقل جاده‌ای به‌معنیِ جابه‌جایی محصولات از نقطه‌ای (بارگیری) به نقطهٔ دیگر (تخلیه) از طریق شبکه جاده‌ای با استفاده از وسایل نقلیه موتوریِ سبک تا سنگین است. حمل‌ونقل جاده‌ای تجاری هم به‌معنی جابه‌جایی محصولات توسط شرکت‌های لجستیکی است.
بسته به نوع بار و کالاها، از خودروها و کامیون‌های مختلفی در حمل‌ونقل جاده‌ای استفاده می‌شود. برای نمونه، قوانین مربوطه در کشورهای عضو اتحادیهٔ اروپا فقط برای خودروهایی با وزن خالی بیشتر از ۳٫۵ تُن اِعمال می‌شود، و خودروهای سبک‌تر تحت مقررات ملّی قرار نمی‌گیرند.
اما استثناهایی هم در این میان وجود دارند. از فوریه ۲۰۲۲ (معادل بهمن ۱۴۰۰ خورشیدی)، کامیون‌هایی با وزن بیشتر از ۲٫۵ تُن برای عبور از مرزهای اتحادیه اروپا ملزم به رعایت قوانین حمل‌ونقل جاده‌ای شدند.
وسایل نقلیهٔ مورداستفاده در حمل‌ونقل جاده‌ای انواع مختلفی دارند، از جمله خودروهای یخچالی، حمل مواد خطرناک، نیمه‌تریلرهای کانتینری و کامیون‌های مکنده مخصوص مایعات.
نکتهٔ دیگر اینکه حمل‌ونقل جاده‌ای مزایای متعددی دارد، که از آن جمله به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
- مناسب‌بودن برای سفرهای کوتاه‌مدت،
- و ارائهٔ بسته‌بندی‌های مقرون‌به‌صرفه، انعطاف‌پذیر و اقتصادی.
مزایای حمل‌ونقل جاده‌ای به این واقعیت برمی‌گردند که هیچ روش حمل‌ونقلی دیگری به زیرساخت‌هایی مانند کامیون‌ها دسترسی ندارد. شبکه جاده‌ای وسیع‌ترین شبکه حمل‌ونقل داخلی در جهان به شمار می‌رود.
به همین دلایل، تقاضا برای حمل‌ونقل داخلی در بسیاری از کشورها درحال افزایش است، که به‌عنوان محرک اصلی رشد بازار عمل می‌کند.
حمل‌ونقل جاده‌ای به مراکز لجستیکی مانند بنادر، فرودگاه‌ها یا ایستگاه‌های راه‌آهن وابسته نیست و مقاصد کمی وجود دارند که از طریق جاده قابل دسترسی نباشند. این امر سایر روش‌های حمل‌ونقل، مانند حمل‌ونقل آبی، هوایی و ریلی را هم بهبود می‌بخشد.
در اکثر موارد، حمل‌ونقل جاده‌ای برای انتقال کالا از فرودگاه، بندر یا ایستگاه راه‌آهن به کارخانه یا انبار، و برعکس هم نیاز است.
چرا حمل‌ونقل جاده‌ای تقاضای زیادی دارد؟
حمل‌ونقل جاده‌ای به‌خاطر استفاده از زیرساخت‌های موجود و تجهیزات حمل‌ونقل نسبتاً کم‌هزینه، روشی اقتصادی برای جابه‌جایی کالاها محسوب می‌شود.
این مزیت قیمتی، به‌ویژه برای محموله‌های کوچک‌تر، آشکارتر است. بنابراین حمل‌ونقل جاده‌ای اغلب بهترین گزینه برای شرکت‌هایی با حجم محدود حمل‌ونقل است. خدمات LTL (حمل‌ونقل کمتر از بارِ کامیون) در این زمینه گزینه‌ای جذاب به شمار می‌رود.
علاوه بر این، زیرساخت‌های جاده‌ای توسعه‌یافته امکان برنامه‌ریزی مسیرهای انعطاف‌پذیر یا توقف‌های بینابینی را فراهم می‌کنند. با حمل‌ونقل جاده‌ای می‌توان مسیرها را به‌سرعت تنظیم کرد و گسترش داد.
استفاده از زیرساخت‌های جاده‌ای، برخلاف سایر انواع حمل‌ونقل، در هر زمانی بدون نیاز به ثبت‌نام قبلی یا رزرو امکان‌پذیر است. بنابراین حمل‌ونقل‌های فوری به‌طور مکرر انجام می‌شوند.
گزینهٔ دیگر حمل‌ونقل بین‌مدلی است که با کامیون می‌توان انجام داد. به این معنی که وقتی کامیون‌ها بارگیری می‌شوند، می‌توان از طریق دریا و راه‌آهن هم آن‌ها را جابه‌جا کرد. این روش نیاز به بارگیری مجدد زمان‌بر بین روش‌های مختلف حمل‌ونقل را از بین می‌برد.
به همین خاطر شرکت‌های بزرگ و بین‌المللی زیادی در این صنعت مشغول به کار هستند. این‌ها کلیدی‌ترین شرکت‌ها در صنعت حمل‌ونقل جاده‌ای در جهان به شمار می‌روند:
- کوهه + ناگل اینترنشنال (Kuehne + Nagel International AG)
- سی‌جی لجستیکس (CJ Logistics Corporation)
- دی‌اچ‌ال گلوبال فورواردینگ (DHL Global Forwarding)
- کری لجستیکس نتورک (Kerry Logistics Network Limited)
- سوا لجستیکس (CEVA Logistics)
- ژئودیس (GEODIS SA)
- دی‌اس‌وی پانالپینا (DSV Panalpina A/S)
- نیپون اکسپرس (Nippon Express)
- ژفکو (GEFCO S.A)
- دی‌بی شنکر (DB Schenker)
این شرکت‌ها از طریق استراتژی‌های نوآورانه و بهینه‌سازی زنجیره تأمین به دنبال تسهیل و افزایش کارایی در حمل‌ونقل جاده‌ای هستند.
تمرکز بر فناوری‌های نوین، توسعه زیرساخت‌ها و بهبود فرایندهای لجستیک از جمله عوامل مؤثر بر رشد و رقابت در این بازار به شمار می‌روند.
حمل‌ونقل جاده‌ای چه معایبی دارد؟
حمل‌ونقل جاده‌ای از تغییرات آب‌وهوایی در فصول مختلف مصون نیست. برای نمونه، هنگام سیل، باران و برف، جاده‌ها دسترس‌پذیر نیستند. در چنین شرایطی، جاده‌ها برای تحویل کالا خطرناک می‌شوند و خدمات حمل‌ونقل چندان قابل اعتماد نخواهند بود.
علاوه بر این‌ها، حوادث جاده‌ای بی‌شماری رخ می‌دهند و همیشه خطرهای زیادی، اعم از تصادفات یا خرابی‌ها در حمل‌ونقل جاده‌ای وجود دارند. در نتیجه، حمل‌ونقل جاده‌ای به اندازهٔ حمل‌ونقل ریلی قابل اعتماد یا ایمن نیست.
دیگر اینکه حمل بارهای فوق‌سنگین از طریق جاده دشوار است. در چنین مواردی، همیشه احتمال بارگیری بیش از حد و وقوع تصادفات وجود دارد، شرایطی که ممکن است پرهزینه تمام شوند.
دیگر اینکه حمل‌ونقل جاده‌ای نسبت به حمل‌ونقل ریلی، هوایی یا دریایی کُندتر است. و این مسئله یکی دیگر از معایب و موانع در استفاده از این زیرساخت حمل‌ونقل به شمار می‌رود.
این نوع حمل‌ونقل به‌مراتب کمتر از حمل‌ونقل ریلی، دریایی و هوایی ساختارمند است. علاوه‌بر این‌ها، به‌خاطر بی‌ثباتی موجود، نرخ‌ها مدام نوسان دارند.
خلاصه اینکه حمل‌ونقل جاده‌ای به دلیل وجود پایین‌وبالاهای متعدد در این صنعت، بی‌ثبات و غیرقابل پیش‌بینی است.
پیش‌بینی‌ها از وضعیت بازار تا سال ۲۰۳۰ چگونه است؟
پیش‌بینی‌های موجود بر اساس نوع وسیله نقلیه حاکی از آن هستند که بخش وسایل نقلیه تجاری سبک رشد سریعی تا سال ۲۰۳۰ خواهند داشت.
افراد، محصولات و خدمات در وسایل نقلیه تجاری سبک به‌راحتی جابه‌جا می‌شوند. آمریکای شمالی منطقه‌ای مهم برای تولید این وسایل نقلیه هستند.
به دلیل توسعهٔ گسترده تجارت در منطقه آسیا-اقیانوسیه، تولید وسایل نقلیه تجاری سبک هم در این منطقه افزایش یافته است.
انتظار می‌رود افزایش تقاضا برای وسایل نقلیه تجاری سبک در اروپا بازار را برای وسایل نقلیه سبک مدرن‌تر با آلایندگی کمتر و وزن کمتر گسترش دهد.
بر اساس مصرف‌کننده نهایی، بخش نفت و گاز بزرگ‌ترین سهم بازار را در سال ۲۰۲۳ به خود اختصاص دادند، و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۰ بازار را همچنان تحت سلطه خود داشته باشد.
الزامات حمل‌ونقل در صنعت نفت و گاز، مانند خدمات رشته‌گذاری برای تحویل لوله‌ها، منحصربه‌فرد و پیچیده است. مقررات ایمنی بالاتر و نیاز به تجهیزات تخصصی، تعداد حامل‌های مجاز را محدود می‌کند و باعث می‌شود تأمین‌کنندگان نتوانند بارها را به‌سرعت و با هزینه کم به محل پروژه منتقل کنند.
این شرکت‌ها به‌طور فزاینده‌ای به 3PLهای غیرمبتنی بر دارایی و کارگزاران حمل‌ونقل صنعتی متکی هستند، که دانش حمل بار پروژه و دسترسی سریع به ظرفیت‌های با قیمت مناسب برای کامیون‌های تخت و سایر تجهیزات تخصصی را فراهم می‌کنند.
کدام مناطق بیشترین سهم این بازار را در اختیار خواهند داشت؟
منطقه آسیا-اقیانوسیه (APAC) بزرگ‌ترین سهم بازار حمل‌ونقل جاده‌ای در سال ۲۰۲۳ را به خود اختصاص داد. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن هستند که طی شش سال آینده این سهم رشد چشمگیری داشته باشد.
مهم‌ترین دلیل رشد حمل‌ونقل جاده‌ای در منطقهٔ مذکور قوانین حمایتی دولت‌ها در کشورهایی مانند چین و هند در زمینه تجارت الکترونیک و سایر کسب‌وکارها هستند.
علاوه‌بر این‌ها، کشورهای نوظهور این منطقه سرمایه‌گذاری کلانی روی ساخت‌وساز بنادر برای جابه‌جایی بیشتر محموله‌ها می‌کنند.
بسیاری از مگاترندهای درحال گسترش، از جمله رشد جمعیت، شهرنشینی، جهانی‌شدن، دیجیتالی‌شدن و تغییرات جمعیتی، تقاضا برای حمل‌ونقل بار در این منطقه را در دورهٔ موردپیش‌بینی افزایش خواهند داد.
نکتهٔ قابل‌توجه اینکه افزایش سرعت ورود افراد به طبقه متوسط، چالش‌برانگیزتر از رشد کلی جمعیت است. بنابراین تقاضا برای محصولات به‌طور چشمگیری افزایش خواهد یافت. مجمع جهانی اقتصاد (World Economic Forum) این مسئله را بمب ساعتی بالقوه می‌داند.
استفاده فزاینده از بسته‌بندی‌های نوآورانه و همین‌طور تغییرات متعدد در روش‌های تولید و لجستیک، تعداد سفرها برای حمل بار را افزایش خواهد داد.
مسلماً رشد حمل‌ونقل جاده‌ای سریع‌تر از حمل‌ونقل ریلی خواهد بود. در اکثر اقتصادها، افزایش تقاضای حمل‌ونقل جاده‌ای صرفاً با ساخت جاده‌ها و باندهای بیشتر برآورده نمی‌شود، و اقدامات دیگری هم نیاز است.
مهم‌ترین بازارهای حمل‌ونقل جاده‌ای بر اساس منطقه عبارت‌اند از:
- آمریکای شمالی: ایالات متحده، کانادا و مکزیک؛
- اروپا: بریتانیا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، اسپانیا، سوئد، اتریش و سایر کشورهای اروپایی؛
- آسیا-اقیانوسیه: چین، کره جنوبی، ژاپن، هند، استرالیا، اندونزی، مالزی، ویتنام، تایوان، بنگلادش، پاکستان و سایر کشورهای منطقه APAC؛
- خاورمیانه و آفریقا: آفریقای جنوبی، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس (GCC)، مصر، نیجریه و سایر کشورها.
هند به‌خاطر افزایش تقاضا برای محصولات و خدمات، سریع‌ترین رشد اقتصادی بزرگ جهان را در بازار حمل‌ونقل جاده‌ای خواهد داشت. ضمن آنکه جابه‌جایی محصولات در داخل و خارج از هند فرصت‌های اقتصادی برای میلیون‌ها هندی ایجاد می‌کند.
جمع‌بندی
نتیجه اینکه بازار جهانی حمل‌ونقل جاده‌ای طی سال‌های آتی، به‌ویژه در منطقه آسیا-اقیانوسیه، شاهد رشدی چشمگیر خواهد بود. این رشد به دلیل تقاضای روزافزون برای محصولات و توسعهٔ زیرساخت‌ها، عمدتاً در کشورهایی مانند هند و چین است.
در عین حال، این بازار با چالش‌هایی مانند نوسانات قیمت، محدودیت‌های ایمنی، و تأثیرات شرایط آب‌وهوایی مواجه است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند تا سال ۲۰۳۰ این بازار با تمرکز بر وسایل نقلیه سبک و بهره‌گیری از نوآوری‌های لجستیکی به پیشرفت خود ادامه خواهد داد.
در ایران هم شرکت‌های زیادی با تکیه بر فناوری‌های نوین با همهٔ توان وارد این صنعت شده‌اند، و با این رشد روزافزون همراه خواهند بود. شرکت بارکاوتکنولوژی با برند بارولاین از شرکت‌های پیشرو در تسهیل و هـوشمندسازیِ فرایند حمل‌ونقل جاده‌ای است.
بارولاین با استفاده از فناوری‌های نوین و همکاریِ فعالان این حوزه، گامی مؤثر در ارتقای سطح خدمات جابه‌جایی بار بین‌شهری در ایران برداشته است. برای آشنایی بیشتر با خدمات جدید و جذاب این شرکت، سری به وب‌سایت رسمی بارولاین بزنید.