وام ابزاری برای رفع نیازهای مالی خانوار، توسعهٔ کسبوکار، و حتی –در اقتصاد بحرانزدهٔ ما- سرمایهگذاری برای آینده باشد. اما آیا وام گرفتن همیشه بهصرفه تمام میشود؟ آیا هر وامی که سرِ راهمان قرار گرفت باید بگیریم؟ اصلاً با پولِ وام چه کنیم که متضرر نشویم؟ برای یافتن پاسخها این مقالهٔ بلاگ مکس را با دقت و تا انتها مطالعه کنید.
دربارهٔ وام و انواعش بیشتر بدانیم
وام پولی است که از بانکها یا مؤسسههای مالی با نرخ سود مشخص میگیریم، و باید در زمانی معین با سودش به وامدهنده برگردانیم. این نوشتار شامل آن پولی که از آشنایان میگیریم، یا قرضالحسنههای بدون سودِ صندوقهای خانوادگی نمیشود!
برای دریافت وام ضمانتهایی مثل چک (صیادی)، سفته، فیش حقوقی، ملک، طلا یا سایر وثیقهها ارائه میشوند. اینها تضمینی برای بازپرداخت وام هستند و اگر اقساط پرداخت نشوند، وامدهنده میتواند از وثایق استفاده کند.
بانکها و مؤسسههای مالی منابع وامدهی را از محلهایی مختلف تأمین میکنند. یکی از مهمترین منابع پرداخت وام، سپردههای بانکی هستند.
در واقع مردم و نهادها پولهایشان را با سودی معین در بانکها سپردهگذاری میکنند، و بانکها از محل همان پولها –و با سودی بالاتر- به مردم و نهادهای دیگر وام پرداخت میکنند.
علاوهبر این، درآمدهای حاصل از سرمایهگذاریهای بانک در پروژههای عمرانی و مسکنسازی، و بودجههای دولتی هم از منابع تأمین مالی وامها به شمار میروند. پس خودِ بانکها نیز بهعنوان بازیگر اقتصادی در چرخهٔ سرمایهگذاری نقشآفرینی میکنند.
وام در هر کشوری –بسته به شرایط اقتصادی و اجتماعی، و نیازهای آن کشور- دستهبندی نسبتاً متفاوتی دارد. در کشور ما وامها شامل این موارد هستند، اما محدود به همینها نمیشوند:
- وام ازدواج: برای حمایت از تشکیل خانواده است، و برای سال ۱۴۰۳ بالغ بر ۳۰۰میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
- وام مسکن: برای خرید یا ساخت مسکن جدید است، و از ۶۰میلیون تومان (بانک ملّی) تا ۲میلیارد تومان (بانک سامان، که البته هنگام نوشتن این مقالهٔ مکس غیرفعال است) تنوع پرداخت دارد.
- وام جعاله: برای تعمیر و بازسازی خانهای است که در آن سکونت دارید. وام جعالهٔ بانک مسکن در سال ۱۴۰۳ بالغ بر ۱۶۰میلیون تومان است.
وامهای مضاربه، خرید کالا، خرید خودرو، بازنشستگان، خرید تجهیزات و غیره هم هستند که شبکهٔ بانکی کشور بر اساس طرحها و در دورههای مختلف پرداخت میکند.
آیا وام گرفتن همیشه بهصرفه است؟
پاسخ به این سؤال به عواملی مختلف بستگی دارد. اگر وام برای خرید کالاهای سرمایهای استفاده شود، میتواند سودآور باشد. اما اگر صرفِ هزینههای روزمره یا در مواردی غیرضروری شود، بهصرفه نخواهد بود.
وامها در اقتصادهای تورمزا ابزاری سودمند برای بهبود شرایط مالی به شمار میروند. برای مثال، اگر وامی برای سرمایهگذاری روی کسبوکار بگیریم، و ارزش آن کسبوکار در برابر تورم افزایش یابد، اقساط وام در بلندمدت نسبتاً سبکتر به نظر میرسند.
یا در مثالی دیگر، مستأجری را فرض کنید که بهجای پرداخت اجارهٔ ماهیانه، وام میگیرد و آن را بهعنوان رهن به مالک میدهد. با توجه به تورمی که در کشور داریم، قسطهای وام در گذر سالها سبکتر میشوند، و مستأجر هم بهجای پرداخت اجارهبها به مالک، قسط وام به بانک میدهد، و در نهایت هم مبلغ رهن برایش باقی میماند.
از سوی دیگر، دریافت وام بدون برنامهریزی به مشکلاتی عدیده منجر میشود. اگر وامگیرنده نتواند اقساط را پرداخت کند، جریمههای سنگین بانکی و حتی مصادرهٔ وثیقه بسیار چالشبرانگیز میشوند.
یا اگر وام صرفِ خرید کالاهای مصرفی و روزمره بشود، یعنی کالاهایی که ارزش مالی آنها در گذر زمان کاهش مییابد، وامگیرنده دچار بدهیهای غیرضروری میشود.
بهترین استفاده از وام، سرمایهگذاری در حوزههایی با بازدهی بالاست. اگر طرح کسبوکار مطمئنی دارید، و سودی ماهیانه از آن کسب میکنید، دریافت وام منطقی به نظر میٰسد. چنین تصمیمی نهفقط به افزایش درآمد کمک میکند، بلکه وام را به ابزار مالی سودمندی تبدیل میکند.
اگر چنین طرحهایی در سر دارید، علاوهبر بانکها و مؤسسههای مالی، میتوانید سراغ پلتفرمهایی مانند ازکیوام هم بروید. درحالحاضر از طریق ازکیوام میتوانید تا ۷۵میلیون تومان وام بگیرید، و آن را در اقساط ۱۸ماهه بازپرداخت کنید.
نکتهٔ قابل توجه اینکه روند درخواست وام، دریافت و بازپرداخت آن در چنین پلتفرمهایی خیلی سریعتر و آسانتر از شبکهٔ بانکی، با کاغذبازیها و روالِ طولانیِ اداریاش، طی میشود.
وامدهی بر مبنای رمزارز چیست؟
فناوریهای نوظهور، مانند بلاکچین و هوش مصنوعی، در بازارهای مالی تأثیر فراوانی گذاشتهاند، و فرایند وامگیری هم برای کسانی که به این فناوریها آشنا هستند، تغییراتی داشته است.
در این قسمت از مقاله کمی هم به وامدهی با ضمانت رمزارز میپردازیم. پلتفرمهایی که چنین وامهایی پرداخت میکنند در دو دستهٔ کلی قرار میگیرند:
- پلتفرمهای متمرکز یا سیفای (CeFi): این پلتفرمها تحت نظارتِ شرکتهای متمرکز هستند. کاربران داراییهای دیجیتال خود را، مانند تتر و بیتکوین، به این پلتفرمها میسپارند، و در عوض وام دریافت میکنند.
- پلتفرمهای غیرمتمرکز یا دیفای (DeFi): این پلتفرمها نیازی به واسطه ندارند، و خودکار فعالیت میکنند. شفافیت بالا و امکان تعامل مستقیم کاربران با یکدیگر، از مزایای چنین سیستمهایی است.
کاربران ایرانی هم بهراحتی میتوانند داراییهای دیجیتالشان را سپرده بگذارند، و از این پلتفرمها وام بگیرند. البته مثل هر فرایند اینچنینی دیگری، باید دراینباره حسابی تحقیق کنید، و از اعتبار پلتفرم مطمئن شوید.
بعضی پلتفرمهای ایرانی هم هستند که تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت میکنند، و با دریافت توکنهای دیجیتال بهعنوان ضمانت، وام پرداخت میکنند. ولمگیری از این پلتفرمها ریسک سپردهگذاری در پلتفرمهای خارجی را هم ندارد.
برای انتخاب بهترین پلتفرم وامدهی مبتنی بر رمزارز به این معیارها توجه کنید:
- اعتبار: پلتفرم مورد نظر باید پروتکلهای امنیتی، مانند احراز هویت دوعاملی و کیف پولهای سرد داشته باشد، و از سوی نهادهای معتبر پشتیبانی شود تا سرمایهتان به خطر نیفتد.
- شرایط وام: نرخهای بهره و شرایط بازپرداختِ پلتفرمها را با هم مقایسه کنید. بعضی از آنها هزینههای پنهانی دارند که در مسیر وامگیری مشخص میشود!
- تنوع رمزارزهای پشتیبانیشده: هر پلتفرم سیفای یا دیفای رمزارزهای مختلفی را بهعنوان وثیقه قبول میکند. پلتفرم مورد نظرتان باید رمزارزهای شما را بپذیرد تا وام پرداخت نماید.
- سیاستهای ریسک: حتماً شرایط پلتفرم دربارهٔ لیکوئیدشدنِ داراییها را بررسی کنید تا در صورت کاهش ارزش وثیقه، داراییهایتان از بین نروند!
آنچه قبل از دریافت وام باید بدانید
اگر مجبور به گرفتن وام هستید، یا فکر میکنید میتوانید از تسهیلات بانکی برای سرمایهگذاری استفاده کنید، این نکتهها کمک میکنند تا انتخاب بهتری برای وام، هزینهکرد و بازپرداختش داشته باشید:
- هدفتان را مشخص کنید: هرگز قبل از هدفگذاری سراغ وام نروید! بهتر است وام را برای خرید کالاهای سرمایهای دریافت کنید، نه برای مصارف غیرضروری. مسلماً کسانی که به هر دلیلی مجبور به وامگیریاند، از این قاعده مستثنی هستند.
- نمرهٔ اعتباری خود را بالا ببرید: نمرهٔ اعتباری شما در شبکهٔ بانکی کشور تأثیری مستقیم روی وامدهی و مقدارش دارد. اگر نمرهٔ اعتباریِ کمی دارید، ابتدا با پرداخت بدهیهای قبلی، انجام بهموقع تراکنشها، دریافت و بازپرداخت بهموقع وامهای کوچک، آن را بالا ببرید تا وامهای بهتری بگیرید.
- شرایط پرداخت و بازپرداخت بانکها را مقایسه کنید: میتوانید جدولی روی Word یا Excel بکشید، و سود، مدت بازپرداخت و شرایط بانکهای مورد نظرتان را در آن بنویسید. این جدول با عینیکردنِ اطلاعات در تصمیمگیری کمکتان میکند.
- به نرخ بهره توجهی ویژه داشته باشید: هرچه این نرخ بیشتر باشد، بدهیِ وامگیرنده به بانک، و در نتیجه ریسک ناتوانی در بازپرداخت یا گرفتاری در چرخهٔ بدهی هم بیشتر میشود. وامهای بلندمدت، بهخاطر سود مرکب و نرخ بهرهٔ بیشترشان، شرایط را برای وامگیرنده دشوارتر میکند.
- برای بازپرداخت وام برنامه داشته باشید: اگر نتوانید اقساط را بهموقع پرداخت کنید، وام به ضررتان تمام خواهد شد.
- از نرمافزارهای مالیِ آنلاین استفاده کنید: با جستوجویی مختصر میتوانید کلی ماشینحساب سود بانکی پیدا کنید که در محاسبهٔ دقیق نرخ بازپرداخت وام کمکتان میکنند.
- قرارداد تسهیلات را با دقت بخوانید: توصیه میکنیم جزئیات قراردادی را که بانک در اختیارتان میگذارد، با دقت مطالعه کنید تا از تعهدات خود آگاه شوید.
- عجله نکنید! در مراحل وامگیری، از تصمیمگیریهای عجولانه پرهیز کنید. اگر به کمک حرفهای نیاز دارید، سراغ مشاوران مالی یا کسانی را بگیرید که در وامگیری خبره هستند.
جمعبندی
وام ابزاری مالی است که در صورت مدیریت و استفادهٔ صحیح میتواند به تحقق اهداف و بهبود شرایط مالی و توسعهٔ کسبوکار کمک کند. اما این ابزار به برنامهریزی دقیق، آگاهی از شرایط بانکی و ارزیابی توانایی بازپرداخت نیاز دارد. پیش از دریافت وام، همهٔ جنبههایش را بررسی کنید و مطمئن شوید با اهداف مالیتان همخوانی دارد. اگر نمیخواهید گرفتار روال اداری و ضمانتهای فراوانِ دریافت وام مستقیم از بانکها و مؤسسههای مالی شوید، میتوانید سراغ ازکیوام بروید. این پلتفرم مسیر دریافت وام را آسان کرده است. میتوانید وام مورد نظرتان را از میان طرحهای اعتباری موجود، از ۱۰میلیون تا ۷۵میلیون تومان، انتخاب کنید، و بیشترِ کار را تا دریافت وام به ازکیوام بسپارید