اگر تا چند سال پیش نگران تأثیر ناامنی‌های منطقه‌ای و جهانی روی قیمت طلا و مسکن بودیم، حالا باید به تأثیر جنگ روی رمزارزها هم فکر کنیم. برخلاف طلا، و به‌ویژه زمین و مسکن، که سرمایه‌گذاری روی آن‌ها به پولی هنگفت نیاز دارد، سرمایه‌گذاری روی رمزارزها برای طبقه متوسط روبه‌پائین جامعه هم ممکن است. به همین خاطر، نگرانی دربارهٔ اثرات ناامنی در این حوزهٔ سرمایه‌گذاری فراگیرتر است. در این مقاله نگاهی دقیق‌تر به این کنش‌ها می‌اندازیم.
ناامنی‌های منطقه‌ای و جهانی، و جنگ‌ها معمولاً باعث ایجاد عدم‌اطمینان در بازارهای مالی می‌شوند. در میان بازارهای مالی، بازار رمزارزها، به‌خاطر ماهیت جدید و توسعه مداومش، نسبت به سایر بازارهای مالی بی‌ثبات‌تر است. هنگام بروز آشفتگی، سرمایه‌گذاران بیشتر به دارایی‌های امنی مانند طلا و دلار رو می‌آورند، و این امر باعث کاهش تقاضا در بازار رمزارزها، و در نتیجه افزایش نوسانات قیمتیِ آن‌ها می‌شود.
البته داستان نوسانات قیمتیِ رمزارزها از آن داستان‌های چندلایه و پیچیده است. عوامل زیادی، از جمله میزان و مدت ناامنی یا درگیری، کشور‌های طرف جنگ، و وضعیت ژئوپلیتیکی و اقتصادی جهانی، و هزارویک عامل دیگر در شکل‌گیری و روند نوسانات نقش دارند.
رمزارزها چه کاربردی هنگام درگیری و جنگ دارند؟
هنگام بروز درگیری‌های نظامی یا ناآرامی‌های ژئوپلیتیکی، سرمایه‌گذاران اغلب به ارزهایی باثبات مثل دلار ایالات متحده رومی‌آورند. این روندِ حرکتی ارزش رمزارزها را در برابر ارزهای فیات (پول‌های رایجی مانند دلار، یورو و تومان) کاهش می‌دهد.
از سوی دیگر، اگر درگیری یا جنگ باعث بی‌ثباتی اقتصادی در کشور یا منطقه شود، استفاده از رمزارزها، به‌عنوان جایگزینی برای روش‌های پرداخت سنتی، به احتمال زیاد افزایش می‌یابد؛ یعنی پذیرش و کاربرد رمزارزها در مناطق بحران‌زده بیشتر می‌شود.
برای نمونه، در جریان جنگ غزه، سیستم بانکیِ سنتی از بین رفته است، و رمزارزها به ابزاری حیاتی در حوزهٔ مبادله‌های مالی تبدیل شده‌اند. با تخریبِ فیزیکیِ بسیاری از بانک‌ها و مسدودی جریان‌های معمول نقدی، افراد و نهادهای مختلف برای تأمین نیازهای اولیه و کمک‌های بشردوستانه از رمزارزهایی مانند بیت‌کوین و تتر استفاده می‌کنند.
کمک‌های مالی از خارجِ غزه از طریق رمزارزها برای ساکنان منطقه ارسال می‌شوند، و آن‌ها رمزارزهایشان را به شِکل (پول رایج سرزمین‌های اشغالی) یا دلار ایالات متحده تبدیل، و برای خرید کالاهای ضروری استفاده می‌کنند. جالب است بدانید اپ تلگرام بستری برای ارتباط کاربران این منطقه با صرافی‌ها برای تبدیل رمزارزهایشان است.
آگاهی عمومی دربارهٔ کریپتوکرنسی و کاربرد ارزی آن از حول‌وحوش سال ۲۰۱۸ میان شهروندان فلسطینی ایجاد شد. این روزها هم استفاده از رمزارزها در غزه افزایش یافته است، اما پذیرش آن برای خریدهای روزمره هنوز به گستردگی لازم نرسیده است، و البته زیرساخت‌هایش هم مهیا نیست.
جنگ چه بلایی سرِ رمزارزها می‌آورد؟
در بخش قبلی به کارکرد رمزارزها هنگام جنگ پرداختیم. حالا بیایید آن روی سکه را ببینیم؛ که جنگ با رمزارزها چه می‌کند! یکی از ویژگی‌های بارز رمزارزها نوسانات شدید قیمتی آن‌هاست. این نوسانات در دوران جنگ اقتصادهای محلی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند، و چه‌بسا به افراد و کسب‌وکارهایی که برای تراکنش‌هایشان به این بازار مالی متکی هستند، آسیب می‌رسانند.
در شرایط صلح و ثبات، تتر به قیمت ثابتی، در حدود قیمت دلار ایالات متحده خریدوفروش می‌شود. کسب‌وکارها هم برای خرید مواد لازم و عرضهٔ محصولاتشان از تتر با قیمتی ثابت استفاده می‌کنند. اما به‌محض بالاگرفتنِ درگیری‌ها و ایجاد ناامنی در منطقه، قیمت تتر افزایش پیدا می‌کند. از سوی دیگر کارمزدها هم بیشتر می‌شوند –چنان‌که در غزه کارمزد تبادل تتر از ۱درصد پیش از جنگ به ۱۵ تا ۲۲درصد افزایش یافته است– و این افزایش همه‌جانبه قیمت‌ها را به چالش می‌کشد، و باعث زیان مردم و کسب‌وکارهای محلی می‌شود.
این داستانِ تأثیر جنگ روی رمزارزها با قیمت ثابت یا استیبل‌کوین‌هایی مانند USDT و USDC است. چیزی شبیه به این برای سایر رمزارزها هم اتفاق می‌افتد. تتر در شرایط معمول هم‌قیمت دلار ایالات متحده است، اما بیشتر رمزارزها در طول سال، و حتی در شرایط صلح و ثبات هم نوسان دارند. حالا تصور کنید این نوسانات هنگام ایجاد ناامنی و بروز درگیری‌ها چه شدتی می‌گیرند!
نکتهٔ دیگر اینکه در مناطق درگیر جنگ، اولویت باید به کمک‌های بشردوستانه و بازسازیِ خرابی‌های ناشی از جنگ اختصاص یابند. اما خرید یا معامله رمزارزها توسط مردم و همین‌طور دولت‌های محلی باعث انحرافِ منابع حیاتیِ مالی از این حوزه‌ها می‌شوند.
تأثیر جنگ روی رمزارزها و قیمتشان
جنگ روسیه و اوکراین تأثیری فراوان روی قیمت رمزارزها داشت. مطالعه‌ای در بازهٔ زمانیِ سه‌ماههٔ نخست ۱۴۰۱ حاکی از آن است که افزایش تمرکز عمومی بر جنگ (بر اساس داده‌های گوگل ترندز) با نوسانات شدید قیمت رمزارزها هم‌بستگی داشته است.
در بازارهایی با روند نزولی، توجه بیشتر به جنگ باعث کاهش قیمت‌ها می‌شود، چون سرمایه‌گذاران برای تأمین نقدینگی، دارایی‌هایشان را می‌فروشند. در مقابل این روند، در بازارهای باثبات یا صعودی، رمزارزها روندی مثبت دارند.
خبرگزاری رویترز در مقاله‌ای به بررسی تأثیر این جنگ روی کریپتو، به‌ویژه بیت‌کوین، پرداخت و روند قیمت و معاملاتش را تحلیل کرد. یافته‌های این مطالعه دربارهٔ تأثیر جنگ روی رمزارزها عبارت‌اند از:
- روند قیمتی بیت‌کوین و هم‌بستگی‌اش با بازار سهام:
- بیت‌کوین در روزهای آغازینِ جنگ مذکور ۸درصد کاهش قیمت داشت، اما روز ۹ اسفند ۱۴٫۵درصد افزایش یافت و رکورد بهترین روز طی بازهٔ یک‌ساله را ثبت کرد.
- تا روز ۱۴ اسفند بیت‌کوین افزایشی ۱۲درصدی را به ثبت رساند، در حالی که شاخص اس‌اندپی ۵۰۰ فقط ۳٫۳درصد رشد را تجربه کرد.
- روند معاملات کریپتو در روسیهٔ درگیر جنگ:
- از طرف دیگر ارزش روبل روسیه به‌خاطر اِعمال تحریم‌های بین‌المللی به پایین‌ترین سطح خودش، یعنی ۱۱۸٫۳۵ روبل در برابر هر دلار ایالات متحده رسید.
- حجم معاملات روبل با رمزارزها در اواسط اسفند آن سال به ۱۵٫۳میلیارد روبل (معادل بیش از ۱۴۰میلیون دلار) رسید که تقریباً سه‌برابر هفته قبل از آن بود.
- معاملات روبل با تتر به ۳٫۳میلیارد روبل رسید که تقریباً پنج‌برابر هفته قبلش بود. این آمار و ارقام نشان می‌دهند روس‌ها برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان به ارزهای دیجیتال روی آورده‌اند.
این کنش‌ها و تحولات حاکی از نقش رمزارزها، و به‌ویژه بیت‌کوین هنگام بحران‌های ژئوپلیتیکی هستند، که شاید با شواهد موجود درباره اعتبار این دارایی‌ها به‌عنوان پناهگاه امن سرمایه تناقض داشته باشند.
سیاست‌های دولتی در قبال رمزارزها در زمان جنگ چه هستند؟
به‌طور کلی سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت به تحولات مربوط به ناآرامی‌ها و جنگ‌ها حساس هستند، و با فروش دارایی‌های رمزارزی خود به‌منظور کسب نقدینگی رایج، به نوسانات بازار دامن می‌زنند. این رابطه میان توجه به جنگ و قیمت رمزارزها پیچیدگیِ رابطه میان رویدادهای جهانی و دارایی‌های دیجیتالی را برجسته می‌کند، و پیامدهایی مهم برای سرمایه‌گذارانی دارد که عملکرد خوبی در بحران‌ها و پویایی‌های بازار دارند.
دولت‌ها برای جلوگیری از خروج سرمایه یا فعالیت‌های مالی غیرقانونی همیشه سعی می‌کنند روی تراکنش‌های رمزارزی نظارت داشته باشند، و قوانینی سخت‌گیرانه وضع کنند. این نظارت‌ها و قانون‌گذاری‌ها در دوران ناآرامی‌های منطقه‌ای افزایش هم پیدا می‌کنند، زیرا ممکن است گروه‌های حامی جنگ، مخالفان دولتِ مستقر یا سایر گروه‌های درگیر برای تبادل‌های مالی‌شان از این ابزار شبه‌پول استفاده کنند.
حتی بعضی دولت‌های درگیر جنگ برای حفظ کنترل بر نظام مالیِ داخلی‌شان، استفاده از رمزارزها را به‌طور کامل ممنوع می‌کنند، زیرا نگرانِ تضعیف قدرتشان هستند.
رمزارزها به‌خاطر ماهیت غیرمتمرکز و ناشناس خود، برای فعالیت‌های غیرقانونی هم جذاب هستند. گروه‌های تروریستی و مجرمان، به‌ویژه در بحبوحهٔ درگیری‌ها، از این سطح ناشناسی برای تأمین مالی فعالیت‌هایشان استفاده می‌کنند، و این رویکرد کار نیروهای نظامی و انتظامی را دشوارتر می‌کند.
با تقویت فناوری بلاک‌چین و افزایش تدابیر امنیتی، می‌توان آسیب‌پذیری‌ها در برابر حملات سایبری را کاهش داد و از سوءاستفاده‌‌ها جلوگیری کرد. توسعه رمزارزهای مطابق مقررات هم به دولت‌ها کمک می‌کنند تا ضمن حفظ حریم خصوصی کاربران، تراکنش‌ها را ردیابی نمایند.
همکاری بین‌المللی برای جلوگیری از سوءاستفاده از رمزارزها هنگام درگیری‌های منطقه‌ای و جهانی که ممکن است به جنگ منجر شوند، ضروری است. کشورها و سازمان‌ها می‌توانند با همکاری یکدیگر استانداردها و قوانین جهانی ایجاد نمایند، و سوءاستفاده از خلأهای قانونی را دشوار کنند.
جمع‌بندی: تأثیر جنگ روی رمزارزها
در این مقاله به کارکردهای رمزارز در دوران درگیری‌های منطقه‌ای و جهانی، و از سوی دیگر تأثیر جنگ روی رمزارزها و به‌ویژه روند قیمتی آن‌ها پرداختیم.
رمزارزها امکان تراکنش‌های مالی نوین را فراهم کرده‌اند، اما هنگام درگیری و جنگ تحت‌الشعاع چالش‌ها و خطرات زیادی قرار می‌گیرد. علاوه بر تهدید ثبات مالی، رشد حملات سایبری در دوره ناآرامی اعتماد عمومی به سیستم‌های مالی جدید را کاهش می‌دهد.
با وجود همهٔ این چالش‌ها، امید به ایجاد راه‌حل‌های نوآورانه وجود دارد. با ایجاد رمزارزهای مقاوم در برابر درگیری و تقویت ویژگی‌های امنیتی، می‌توان این چالش‌ها و خطرات را تا جد زیادی کاهش داد.
آگاهی و آموزش، مؤثرترین ابزار فعالان این عرصه برای مقابله با چالش‌های جدید در زمینه هستند. در عصری که فناوری و ژئوپلیتیک به هم گره خورده‌اند، حرکت در این مسیر پیچیده مستلزم نوآوری مستمر و همکاری‌های اثرگذار بین‌المللی است.
نظر شما دربارهٔ تأثیر جنگ روی رمزارزها چیست؟ اصلاً تابه‌حال به کارکردها و مزایا یا معایب استفاده از رمزارزها در دوران ناامنی و درگیری‌های منطقه‌ای، به‌ویژه در خاورمیانه، فکر کرده‌اید؟ لطفاً نظرات خودتان را زیر همین مقاله با ما و سایر خوانندگان در میان بگذارید.